Indywidualne Konta Emerytalne

Umowa o prowadzenie IKE

IKE można założyć podpisując umowę o prowadzenie IKE z: 

1)    funduszem inwestycyjnym otwartym lub specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym.

Oszczędzający, którzy zdecydują się na tę formę oszczędzania na IKE, będą mieli możliwość oszczędzania w różnych funduszach inwestycyjnych (w tzw. rodzinie funduszy inwestycyjnych) zarządzanych przez to samo towarzystwo funduszy inwestycyjnych. W tym przypadku oszczędzający podpiszą umowy o prowadzenie IKE z każdym funduszem. Suma wpłat dokonana w ciągu roku do tych funduszy nie będzie mogła oczywiście przekroczyć rocznego limitu wpłat na IKE. Dzięki takiemu rozwiązaniu oszczędzający będzie mógł zdywersyfikować ryzyko inwestycyjne. Konwersja jednostek uczestnictwa pomiędzy funduszami zarządzanymi przez to samo towarzystwo również będzie zwolniona z podatku od dochodów kapitałowych. W przypadku dokonywania takiej operacji poza kontem IKE podlega ona opodatkowaniu. Takie rozwiązanie pozwoli oszczędzającym na zmianę polityki inwestycyjnej gromadzonych przez nich środków w miarę zmian na rynku finansowym czy ich preferencji, bez uszczerbku w zgromadzonym do tej pory kapitale.

2)   podmiotem prowadzącym działalność maklerską o świadczenie usług brokerskich i prowadzenie rachunku papierów wartościowych oraz rachunku pieniężnego służącego do jego obsługi.

W przypadku wyboru tej formy oszczędzania na IKE, oszczędzający mogą inwestować w papiery wartościowe dopuszczone do publicznego obrotu. Lokaty w prawa pochodne będą mogły mieć na celu wyłącznie ograniczenie ryzyka inwestycyjnego. Osobom, posiadającym rachunki w podmiotach prowadzących działalność maklerską, ustawa o indywidualnych kontach emerytalnych stwarza możliwość gromadzenia oszczędności na IKE w ramach dotychczasowych umów.

4)    bankiem - w formie rachunku oszczędnościowego.

IKE będą mogły prowadzić tylko banki krajowe. Ustawa gwarantuje oszzędzającym, że w przypadku dokonania w trakcie trwania umowy o prowadzenie rachunku bankowego, wypłaty transferowej lub zwrotu środków zgromadzonych na IKE do dotychczas zgromadzonego kapitału na IKE zostaną oszczędzającemu doliczone odsetki, tak jakby dokonywał on wypłaty (w rozumieniu ustawy). W ten sposób wyeliminowano sytuację, w której oszczędzający za zerwanie umowy z bankiem jest pozbawiony odsetek albo są one zaniżone, co mogłoby hamować oszczędzającego przed przeniesieniem środków do innej instytucji finansowej, w przypadku gdyby osoba oszczędzająca nie była zadowolona z prowadzenia IKE w banku.

 

Nie zależnie od tego, której instytucji finansowej oszczędzający zdecyduje się powierzyć oszczędności emerytalne w umowie o prowadzenie IKE znajdzie się:

• 
  
  oznaczenie IKE umożliwiające jego identyfikację,
  
  


• 
  
  sposób oznaczenia dyspozycji dotyczących środków gromadzonych na IKE,
  
  


• 
  
  sposób postępowania instytucji finansowej, w przypadku gdy suma wpłat dokonanych przez oszczędzającego  w danym roku kalendarzowym przekroczy maksymalną wysokość wpłat na IKE w danym roku,
  
  


• 
  
  zakres, częstotliwość i forma informowania oszczędzającego ośrodkach zgromadzonych  na IKE,
  
  


• 
  
  koszty i opłaty obciążające oszczędzającego w związku z prowadzeniem IKE, które nie zostały zawarte:
  
  
  
  
  • 
    
    w statucie funduszu inwestycyjnego - w przypadku funduszu inwestycyjnego,
    
    
  
  
  • 
    
    w regulaminie prowadzenia rachunku papierów wartościowych i rachunku pieniężnego - w przypadku podmiotu prowadzącego działalność maklerską,
    
    
  
  
  • 
    
    w ogólnych warunkach ubezpieczenia oraz w regulaminach ubezpiecze­niowych funduszy kapitałowych - w przypadku zakładu ubezpieczeń,
    
    
  
  
  • 
    
    w umowie rachunku bankowego - w przypadku banku,
    
    
  
  
  
  


• 
  
  okres wypowiedzenia umowy,
  
  


• 
  
  termin dokonania wypłaty, wypłaty transferowej oraz zwrotu,  
  
  


• 
  
  sposób postępowania z pożytkami z papierów wartościowych zgromadzonych na IKE oszczędzającego.  
  
  

 

W przypadku podpisania umowy o prowadzenie IKE z zakładem ubezpieczeń, umowa o prowadzenie IKE zawierać będzie ponadto:

• 
  
  określenie zasad, na jakich zakład ubezpieczeń wyodrębnia z płaconej składki część przeznaczoną na rachunek IKE w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym oraz wskazuje cel, na który przeznaczona jest pozostała część składki ubezpieczeniowej;
  
  


• 
  
  określenie, jaka część składki jest potrącana na cele związane z ubezpieczeniem i nie jest przekazywana na rachunek w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym.
  
  

Nie oznacza to, że umowa zawiera tylko wyżej wymienione elementy. Są to jednak postanowienia, które muszą się znaleźć w umowie. Pozostałe warunki prowadzenia IKE w danej instytucji, w tym warunki zawarcia i rozwiązania umowy o prowadzenie IKE, w zależności od instytucji finansowej prowadzącej IKE znajdą się:

1. 
   
   w statucie funduszu inwestycyjnego - w przypadku funduszu inwestycyjnego,
   
   


2. 
   
   w regulaminie prowadzenia rachunku papierów wartościowych i rachunku pieniężnego - w przypadku podmiotu prowadzącego działalność maklerską,
   
   


3. 
   
   w ogólnych warunkach ubezpieczenia oraz w regulaminach ubezpiecze­niowych funduszy kapitałowych - w przypadku zakładu ubezpieczeń,
   
   

w umowie rachunku bankowego - w przypadku banku. 

 

Transfery pomiędzy instytucjami prowadzącymi IKE oraz do i z pracowniczego programu emerytalnego

Osoba, która zdecyduje się na założenie IKE i po jakimś czasie nie będzie zadowolona ze sposobu prowadzenia

konta przez daną instytucję finansową, będzie mogła w każdym czasie przenieść zgromadzony kapitał do innej

instytucji.

Oszczędzający będzie mógł również przenieść środki zgromadzone w ramach pracowniczego programu emerytalnego na IKE w przypadku rezygnacji z dalszego uczestnictwa w programie i zakończenia pracy u pracodawcy prowadzącego ten program lub w przypadku likwidacji programu. Oszczędzający będzie mógł także dokonać wypłaty transferowej z IKE do PPE. Takie przeniesienie środków jest również zwolnione z podatku od dochodów kapitałowych. Natomiast instytucje finansowe prowadzące IKE mogą pobrać od oszczędzającego dodatkową opłatę za dokonanie wypłaty transferowej, jeżeli następuje ona przed upływem 12 miesięcy od dnia podpisania umowy o prowadzenie IKE. Instytucje nie mają obowiązku pobierania tej opłaty. Jeżeli zdecydują się nią obciążyć oszczędzającego, wysokość tej opłaty znajdzie się w umowie o prowadzenie IKE.

 

W przypadku dokonania wypłaty transferowej do zakładu ubezpieczeń na życie, środki transferowane zasilają w całości rachunek oszczędzającego w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym. Oznacza to, że zakład ubezpieczeń na życie nie może ze środków transferowanych pokryć kosztów ochrony ubezpieczeniowej czy innych kosztów związanych z prowadzeniem umowy ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym.

Ustawa zezwala tylko na przetransferowanie całości zgromadzonych środków, dopuszczając dwa wyjątki – w przypadku transferu pomiędzy funduszami należącymi do tej samej rodziny funduszy inwestycyjnych oraz gdy transferowane środki są przyznane w postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym.

W momencie podjęcia decyzji o przeniesieniu zgromadzonego kapitału do innej instytucji finansowej, oszczędzający - przed dokonaniem transferu - powinien zawrzeć umowę o prowadzenie IKE z nową instytucją i przedłożyć dotychczasowej instytucji potwierdzenie zawarcia nowej umowy oraz złożyć dyspozycję transferu. W takim przypadku instytucja dotychczas prowadząca IKE powinna przesłać zgromadzone środki w ciągu 14 dni od dnia złożenia dyspozycji transferu. Podobnie sytuacja przedstawia się w przypadku transferu pomiędzy IKE a pracowniczym programem emerytalnym.

 

Wypłata środków zgromadzonych na IKE  

Przyjęto założenie, że indywidualne konto emerytalne ma służyć oszczędzaniu na dodatkową emeryturę, dlatego też z ulgi podatkowej będą mogły skorzystać jedynie osoby, które dokonają wypłaty zgromadzonych oszczędności dopiero po 60 roku życia. Osoby, które nabędą przed 60 rokiem życia uprawnienia emerytalne będą mogły dokonać wypłaty, jeżeli ukończyły 55 lat. Ponadto, by być uprawnionym do zwolnienia z podatku od dochodów kapitałowych należy dokonać:

• 
  
  wpłat na IKE co najmniej w 5 dowolnych latach kalendarzowych albo
  
  


• 
  
  ponad połowy wartości wpłat na IKE co najmniej 5 lat przed dniem złożenia przez oszczędzającego wniosku o dokonanie wypłaty.
  

  Osoby urodzone do 1948 r. mają krótsze okresy gromadzenia oszczędności uprawniające je do zwolnienia podatkowego. W przypadku osób urodzonych do 31 grudnia 1945 r. okres pięcioletni skrócono do lat trzech, a w przypadku osób urodzonych pomiędzy 1 stycznia 1946 r. a 31 grudnia 1948 r. do lat czterech. Nie ustanowiono górnego wieku oszczędzającego, do którego musi zostać dokonana wypłata.

  
  
  
  

Moment wypłaty środków zgromadzonych na IKE zależy od oszczędzającego. Wypłata następuje na wniosek oszczędzającego w terminie 14 dni od dnia złożenia dyspozycji wypłaty. Nie ma obowiązku wypłaty środków zgromadzonych na IKE w określonym czasie (np. po ukończeniu 70 lat czy po przejściu na emeryturę). Przed dokonaniem wypłaty należy podać instytucji finansowej prowadzącej IKE urząd skarbowy właściwy dla oszczędzającego. Jeżeli oszczędzający nie ukończył 60 lat musi również przedstawić instytucji finansowej decyzję organu rentowego o przyznaniu prawa do emerytury.

Po dokonaniu wypłaty oszczędzający nie może założyć ponownie IKE, gdyż zwolnienie podatkowe z tytułu gromadzenia oszczędności na IKE przysługuje tylko raz!  

Zwrot – wcześniejsze wycofanie środków

Oszczędzający mogą wcześniej wycofać zgromadzone oszczędności na IKE, jednakże wiąże się to z koniecznością zapłacenia 19% podatku od dochodów kapitałowych, tak jak w przypadku innych lokat. Środki zgromadzone na IKE będzie można wycofać jedynie w całości.

W przypadku, gdy na IKE oszczędzającego przyjęto wypłatę transferową z programu emerytalnego, instytucja finansowa przed dokonaniem zwrotu, zobowiązana jest do przekazania do Zakład Ubezpieczeń Społecznych kwotę w wysokości 30% sumy składek podstawowych wpłaconych do programu emerytalnego. Środki przekazane do ZUS-u będą zaewidencjonowane na koncie oszczędzającego w ZUS-ie, albo ta kwota będzie uwzględniona w podstawie wymiaru emerytury w przypadku świadczenia przyznawanego oszczędzającemu na starych zasadach.

Co się dzieje ze środkami zgromadzonymi na IKE w przypadku śmierci oszczędzającego na IKE?  

 

Zawierając umowę o prowadzenie IKE oszczędzający może wskazać osobę (lub kilka osób), której zostaną wypłacone środki po jego śmierci. Taką dyspozycję można w każdym czasie zmienić. Natomiast, gdy oszczędzający nie wyznaczy takiej osoby, środki zgromadzone na IKE przypadają spadkobiercom, a w przypadku IKE prowadzonego przez zakłady ubezpieczeń na życie środki przyznane na podstawie umowy ubezpieczenia przypadają najbliższej rodzinie ubezpieczonego w kolejności ustalonej w ogólnych warunkach ubezpieczenia. 

 

Osoba uprawniona (osoba wskazana, spadkobierca, najbliższa rodzina oszczędzającego) może je wypłacić albo przenieść na swoje IKE, bądź do pracowniczego programu emerytalnego. W obu przypadkach środki te zwolnione są zarówno z podatku od dochodów kapitałowych, jak i z podatku od spadków i darowizn.

Dokonując wypłaty środków zgromadzonych na IKE po zmarłym oszczędzającym, osoba uprawniona składa wniosek o dokonanie wypłaty tych środków oraz:  

• akt zgonu oszczędzającego i dokumentu stwierdzającego tożsamość osoby uprawnionej albo,


• prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku oraz zgodnego oświadczenia wszystkich spadkobierców o sposobie podziału środków zgromadzonych przez oszczędzającego bądź prawomocnego postanowienia sądu o dziale spadku oraz dokumentów stwierdzających tożsamość spadkobierców. 

(źródło: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej)