Pierwsze oznaki dojrzewania
Etapy dojrzewania obejmują nie tylko coraz bardziej widoczne i wyraźnie zmiany fizyczne. Pokwitanie to zmiany, które da się zauważyć także w zachowaniu, zainteresowaniach i potrzebach dziecka. Poza pojawianiem się trzeciorzędowych cech płciowych, dziecko zaczyna w inny sposób mówić, gestykulować, jak i poruszać się. Zmienia się ponadto wygląd jego cery.
Pokwitanie ma ścisły związek z wiekiem kostnym. Okres pokwitania rozpoczyna się po pojawieniu się trzeszczki kciuka. Wiek 13-14 lat to czas, kiedy to powinna wystąpić pierwsza miesiączka lub polucja. Tak naprawdę jednak cały proces dojrzewania może zacząć się wcześniej lub później, niż ogólnie przyjęte ramy. Jest to kwestia bardzo indywidualna, ale i związana z zaburzeniami rozwojowymi, które mogą doprowadzić do dojrzewania płciowego opóźnionego lub przedwczesnego.
U człowieka okres dojrzewania trwa około 4-5 lat. W jego czasie następuje rozwój drugo i trzeciorzędowych cech płciowych. U dziewcząt pokwitanie zaczyna się nieco wcześniej niż u chłopców, jednak u obu grup przypada na wiek 11-16 lat.
Etapy dojrzewania u dziewcząt i chłopców można podzielić na pięć faz: dziecięcą, zwiastunów pokwitania, przedpowkitaniową, pokwitania właściwego i młodzieńczą.
Etapy dojrzewania u dziewcząt
U dziewcząt w pierwszej fazie dojrzewania, nie wyróżnia się widocznych objawów. Ta faza trwa od 8. do 12. roku życia. Z kolei przeciętnie w wieku 11 lat rozpoczyna się faza zwiastunów pokwitania, którą określa się jako przypadającą między 8. a 14. rokiem życia. Na tym etapie dochodzi do gwałtownego przyrostu masy ciała i wysokości. Rozwija się tak zwane stadium pączka, czyli poszerza się i uwypukla otoczka brodawki sutkowej. Skórę zewnętrznych części warg sromowych zaczynają pokrywać delikatne włosy.
W fazie przedpokwitaniowej, która zaczyna się w wieku 9-15 lat, piersi stają się pełniejsze i okrąglejsze. Otoczka i brodawka nabierają pigmentacji, a liczniejsze owłosienie łonowe jest grubsze i ciemniejsze. Z pochwy może wydostawać się przezroczysta lub biała wydzielina, ponadto nadal trwa przyrost masy ciała.
Zwykle w 13. roku życia rozpoczyna się faza pokwitania właściwego, choć może ona mieć swój początek między 10. a 16. rokiem życia. Charakterystyczne jest dla niej ciemne zabarwienie otoczki brodawki sutkowej i brodawki. Piersi są już wyraźnie zarysowane, a do tego pojawia się owłosienie pachowe. W tej fazie część dziewcząt zaczyna miesiączkować. Występujące już owłosienie łonowe przybiera kształt trójkąta.
Ostatnia faza to wspomniana młodzieńcza, w której to sylwetka staje się już kobieca. W linię piersi wtapia się otoczka sutkowa. Zostaje osiągnięta maksymalna wysokość ciała. Piersi są już w pełni rozwinięte, natomiast owłosienie łonowe charakteryzuje się grubymi i skręconymi włoskami. Miesiączka jest już regularna.
Co jeszcze warto wiedzieć, jeśli chodzi o pokwitanie u dziewcząt? U 10 letnich dziewczynek występuje estriol, który jest pierwszym hormonem. Dochodzi także do produkcji estrogenów i progesteronu. Pierwsze cykle miesiączki są za to bezowulacyjne.
Dowiedz się więcej w poradniku o fazach okresu dojrzewania płciowego i pokwitania u dziewcząt
Etapy dojrzewania u chłopców
U chłopców faza dziecięca, w której nie występują oznaki dojrzewania, zwykle przypada na wiek 9-13 lat. W fazie zwiastunów pokwitania, która przeciętnie zaczyna się w 12. roku życia, ale określony dla niej przedział to 9-15 lat, dochodzi do powiększania się jąder i moszny. Na narządach płciowych zaczynają rosnąć proste i cienkie włosy, przede wszystkim u podstawy członka.
W fazie przedpokwitaniowej, rozpoczynającej się przeciętnie w 13. roku życia (ogólnie przyjęte ramy rozpoczęcia tego etapu, to 11-16 rok życia), jądra i moszna dalej się rozwijają. Powiększa się prącie, a włosy łonowe wyróżniają się ciemniejszym kolorem i większą grubością. Pojawia się mutacja, która polega na obniżeniu głosu, w wyniku rozrostu strun głosowych. W tej fazie może dochodzić do gwałtownego przyrostu wzrostu.
Faza pokwitania właściwego, która zwykle rozpoczyna się około 14. roku życia, choć podaje się tu ramy 12-18 lat, objawia się zmianą sylwetki. Staje się ona bardziej umięśniona, a wzrost nadal trwa. Powiększa się prącie, owłosienie łonowe staje się bardziej wyraźne, pojawia się ponadto owłosienie pachowe. Jądra zaczynają produkcję plemników i dochodzi do pierwszego wytrysku nasienia. Charakterystyczny jest zarost nad górną wargą i na policzkach – początkowo delikatny i mało wyraźny.
Etapy dojrzewania u chłopców zakańczają się fazą młodzieńczą, która może rozpocząć się między 14. a 19. rokiem życia, przy czym przeciętnie jej początek przypada na wiek 14 lat. Na tym etapie narządy płciowe oraz owłosienie łonowe są już takie, jak u dorosłych. Sylwetka staje się męska, wzrost ciała następuje wolniej. Na ciele pojawia się coraz gęstsze owłosienie, w tym na piersiach, a zarost na twarzy jest już wyraźny. Okres pokwitania u chłopców kończy się około 20. roku życia.
Opóźnione i przedwczesne dojrzewanie płciowe
Etapy dojrzewania nie zawsze przebiegają w identyczny sposób, jak w powyższym schemacie. Może dochodzić do występowania zaburzeń rozwojowych, które prowadzą ostatecznie do opóźnionego lub przedwczesnego dojrzewania płciowego. Takie zmiany mogą być spowodowane występującym chorobami, przyjmowaniem niektórych leków, problemami hormonalnymi, ale i wymienia się uwarunkowania genetyczne.
O opóźnionym dojrzewaniu płciowym mówi się wtedy, gdy trzeciorzędowe cechy płciowe oraz charakterystyczne owłosienie, zaczynają występować z 2-3 letnim opóźnieniem w stosunku do przeciętnej populacji. U dziewcząt wyraźnym objawem takiego zaburzenia jest brak miesiączki pomimo ukończenia 16. roku życia, natomiast u chłopców brak nocnych wytrysków nasienia mimo ukończenia 16-17 lat.
Przedwczesne dojrzewanie płciowe stwierdza się za to w sytuacjach, gdy u dziewcząt trzeciorzędowe cechy płciowe i owłosienie pojawiają się przed upływem 9. roku życia lub u chłopców przed ukończeniem 10. roku życia.
Okres pokwitania to długa lista zmian zachodzących w sylwetce, jak i zachowaniu, zarówno u dziewcząt i chłopców. Trudno je przegapić, jednak ważna jest obserwacja, gdy pojawiają się jakiekolwiek wątpliwości w zakresie prawidłowego przebiegu, obejmującego etapy dojrzewania. Nieprawidłowości mogą bowiem sugerować rozwój zaburzeń różnego rodzaju, w tym poważnych schorzeń. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że nieprawidłowe zmiany rodzą ryzyko wystąpienia konsekwencji zdrowotnych w życiu dorosłym.
Źródła:
- https://www.medonet.pl/choroby-od-a-do-z/choroby-zenskich-narzadow-plciowych,zaburzenia-okresu-pokwitania,artykul,1577610.html
- https://www.forumzdrowia.pl/artykul/okres-pokwitania-i-jego-zaburzenia;5731517.html
- https://www.pfm.pl/baza_chorob/edukacja-seksualna/fazy-dojrzewania-plciowego/643
- https://www.szkolnictwo.pl/szukaj,Pokwitanie
Okres dojrzewania - jak wygląda u dziewcząt i chłopców? - dodano: 2019-06-27