- Objawy atopowego zapalenia skóry - AZS
- Miejscowe leczenie atopowego zapalenia skóry
- Kąpiele i emolienty przy AZS
- AZS - miejscowe kortykosteroidy
- Nowoczesna terapia AZS
Tabela 1. Czynniki prowokujące rozwój AZS
1. Alergeny kontaktowe i substancje drażniące (nikiel, balsam peruwiański, lateks, konserwanty, środki dezynfekcyjne, rozpuszczalniki). 2. Alergeny wziewne (powietrznopochodne) (roztocza kurzu domowego, pyłki traw, sierść kota, pleśnie). 3. Alergeny pokarmowe ( świeże warzywa, owoce, orzechy, mleko, jajka, ryby). 4. Infekcje - ( Staphylococcus aureus, Malassezia spp.). 5. Stres 6. Zmiana klimatu (zima, wiosna). |
Objawy atopowego zapalenia skóry - AZS
Pierwsze objawy u ok. 50% chorych pojawiają się pomiędzy 3 a 6 miesiącem życia. Zaostrzenia choroby występują zwykle wiosną i jesienią. Obraz zmian skórnych jest różnorodny i zależy m. inn. od wieku pacjentów:
- w okresie niemowlęcym (< 2 roku życia) występuje ostry stan zapalny (wyprysk, skaza), któremu towarzyszą zmiany grudkowo-pęcherzykowych zlokalizowane na policzkach, okolicy pośladków, tułowia i kończyn po stronie wyprostnej.
ZAZS przebiega z bardzo nasilonym świądem. Pod wpływem drapania powstają nadżerki i strupy. - w okresie dziecięcym miejscami predysponowanymi są okolice zgięciowe dużych stawów (łokciowych, kolanowych, nadgarstków), skóra karku, grzbiety dłoni i stóp. Zmiany skórne mają charakter nieostro odgraniczonych ognisk rumieniowych z drobnymi grudkami. W wyniku drapania powstają linijne przeczosy, pokrytymi strupami. Na powierzchniach zgięciowych rozwijają się ogniska lichenifikacji (pogrubienie i ściemnienie skóry i naskórka, pogłębienie bruzdowania i poletkowania skóry; skóra zmieniona chorobowo wygląda jak oglądana przez lupę).
- u młodzieży i osób dorosłych zmiany skórne są symetryczne, często widoczne w obrębie twarzy, szyi, klatki piersiowej, obręcz kończyny górnej i dolnej, oraz grzbiety dłoni. Skóra zmieniona chorobowo jest zaczerwieniona, zgrubiała, wykazująca cechy lichenifikacji, z wyraźnymi nadżerkami i przeczosami, niejednokrotnie pokrytymi krwistymi strupami. Włosy są suche i łamliwe. Świąd ma charakter stały bądź napadowy. W wyniku drapania paznokcie stają się lśniące, jakby polakierowane.
Miejscowe leczenie atopowego zapalenia skóry
Unikanie czynników prowokujących
Mydła i detergenty usuwają ochronną warstwę tłuszczową ze skóry, co nie jest pożądane u osób z AZS i problemem suchej skóry. W zamian za to do mycia skóry powinno się stosować dostępne w aptekach substytuty mydeł (np. Iwostin, Oilatum). Należy unikać wysokich i niskich temperatur, paznokcie powinny być krótkie, a drażniące ubranie nie powinny dotykać do skóry. Rodzice nie powinni ubierać dzieci w ciepłe, flanelowe piżamy oraz powinni unikać wysokich temperatur w mieszkaniu, a zwłaszcza w pokoju w którym dziecko śpi. Wskazane jest też używanie specjalnych materacy i pościeli dla alergików oraz chłodzenie kocy i poduszek w zamrażalniku przez ok. 1 godzinę.
Właściwa pielęgnacja skóry polega na ubieraniu w białą, bawełnianą bieliznę, unikaniu bezpośredniego kontaktu skóry z wełną, jedwabiem, flanelą, zabezpieczeniu skóry przed przegrzaniem, środkami drażniącymi, barwnikami, używanie do prania środków łagodnych, łagodnych unikanie detergentów enzymatycznych i wybielaczy oraz stosowanie odpowiednich kosmetyków hipoalergicznych.
Kąpiele i emolienty przy AZS
Zalecane są kąpiele w letniej wodzie. Po delikatnym osuszeniu należy na całe ciało zastosować środki nawilżająco-zmiękczające tzw. emolienty (np. Oilatum, Balneum Hermal Plus), które zapobiegają wysychaniu skóry (tab.2). Emolienty powinny być ponownie nakładane na skórę w miejscach eksponowanych takich jak ręce lub twarz, w regularnych odstępach czasu w ciągu dnia, ponieważ lipidowy film stanowi pewną ochronę przeciw zewnętrznym czynnikom drażniącym oddziałującym na skórę.
Tabela 2. Działanie emolientów
1. powstanie ochronnego filmu na powierzchni skóry 2. poprawa wyglądu skóry i jej funkcji ochronnej 3. ograniczenie przewlekłego stosowania preparatów steroidowych 4. zmniejszenie lub całkowite zniesienie świądu |
AZS - miejscowe kortykosteroidy
Aby zapobiec objawom niepożądanym leczenie preparatami sterydowymi powinno być prowadzone przez doświadczonego dermatologa (tab.3). Leki te nie powinny być stosowane częściej niż 1-2 razy dziennie.
Tabela 3. Powikłania przewlekłej terapii miejscowymi preparatami sterydowymi.
- teleangiektazje - rozszerzenie naczyń krwionośnych - jaskra (długotrwałe stosowanie sterydów na powieki) - rozstępy skórne· atrofia skóry - supresja osi przysadkowo-nadnerczowej - zahamowanie wzrostu |
Nowoczesna terapia AZS
Niezwykle skutecznymi w łagodnym i średnio nasilonym atopowym zapaleniu skóry okazały się nowe leki o działaniu immunosupresyjnym: takrolimus i pimekrolimus. Oba leki hamują aktywację limfocytów T , blokują syntezę i uwalnianie pozapalnych cytokin (IL2). Ponadto wpływają hamująco na komórki tuczne. W odróżnieniu od preparatów steroidowych nie powodują zmian zanikowych skóry, ani teleangiektazji. Leki nie przenikają do krążenia i nie wywołują narządowych działań niepożądanych.
U dzieci pimekrolimus może być stosowany od 3 miesiąca życia, a takrolimus jest zalecany od 2 roku życia. Oba preparaty powinny być używane już w początkowej fazie rozwoju zmian skórnych. Leki te mogą przyczynić się do ograniczenia stosowania miejscowych steroidów, szczególnie w umiarkowanie ciężkiej postaci choroby.
Obecnie (październik 2003) w naszym kraju zarejestrowany jest preparat pimekrolimus o nazwie Elidel, szczególnie skuteczny w leczeniu zmian ZAZS na twarzy i szyi. Leczenie należy rozpoczynać natychmiast po wystąpieniu pierwszych objawów zaostrzenia zmian skórnych. Lek należy nakładać cienką warstwą na zmienioną chorobowo skórę 2 razy dziennie. Leczenie powinno trwać aż do całkowitego ustąpienia objawów. Po nałożeniu preparatu Elidel możliwe jest stosowanie emolientów.
Lek jest bezpieczny i dobrze tolerowany. Nie istnieją ograniczenia całkowitej dobowej dawki leku, ani czasu trwania leczenia. Leku nie należy stosować w miejscach infekcji bakteryjnych lub wirusowych. Nie należy stosować Elidelu na błony śluzowe.
W czasie leczenia pacjent nie powinien nadmiernie eksponować skóry na promienie słoneczne.
Opr. 2003-10-18
Atopowe zapalenie skóry u dzieci (AZS) - dodano: 2019-11-19