ciąża i poród
dziecko
kobieta
dla dzieci
rodzina
podróż
zobacz koniecznie

Atopowe zapalenie skóry u dzieci (AZS)

-

Roman Nowicki - dermatolog

Doc. dr hab. nauk med., dyrektor NZOZ VITA MEDICINE, Sopot

Atopowe zapalenie skóry u dzieci (AZS)
Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest obecnie najczęstszą przewlekłą i nawrotową chorobą skóry wśród dzieci i młodzieży występującą u około 15 - 20% dzieci w krajach rozwiniętych. Choroba ta ujawnia się zwykle we wczesnym dzieciństwie, często w rodzinach alergików. Predyspozycja genetyczna i czynniki środowiskowe stanowią podłoże rozwoju objawów AZS (tabela 1). Niekiedy wykwitom skórnym towarzyszy przewlekły, alergiczny nieżyt górnych dróg oddechowych lub astma oskrzelowa.

  1. Objawy atopowego zapalenia skóry - AZS
  2. Miejscowe leczenie atopowego zapalenia skóry
  3. Kąpiele i emolienty przy AZS
  4. AZS - miejscowe kortykosteroidy
  5. Nowoczesna terapia AZS


Tabela 1. Czynniki prowokujące rozwój AZS

1. Alergeny kontaktowe i substancje drażniące (nikiel, balsam peruwiański, lateks, konserwanty, środki dezynfekcyjne, rozpuszczalniki).
2. Alergeny wziewne (powietrznopochodne) (roztocza kurzu domowego, pyłki traw, sierść kota, pleśnie).
3. Alergeny pokarmowe ( świeże warzywa, owoce, orzechy, mleko, jajka, ryby).
4. Infekcje - ( Staphylococcus aureus, Malassezia spp.).
5. Stres
6. Zmiana klimatu (zima, wiosna).



Objawy atopowego zapalenia skóry - AZS


Pierwsze objawy u ok. 50% chorych pojawiają się pomiędzy 3 a 6 miesiącem życia. Zaostrzenia choroby występują zwykle wiosną i jesienią. Obraz zmian skórnych jest różnorodny i zależy m. inn. od wieku pacjentów:
  • w okresie niemowlęcym (< 2 roku życia) występuje ostry stan zapalny (wyprysk, skaza), któremu towarzyszą zmiany grudkowo-pęcherzykowych zlokalizowane na policzkach, okolicy pośladków, tułowia i kończyn po stronie wyprostnej.
    ZAZS przebiega z bardzo nasilonym świądem. Pod wpływem drapania powstają nadżerki i strupy.
  • w okresie dziecięcym miejscami predysponowanymi są okolice zgięciowe dużych stawów (łokciowych, kolanowych, nadgarstków), skóra karku, grzbiety dłoni i stóp. Zmiany skórne mają charakter nieostro odgraniczonych ognisk rumieniowych z drobnymi grudkami. W wyniku drapania powstają linijne przeczosy, pokrytymi strupami. Na powierzchniach zgięciowych rozwijają się ogniska lichenifikacji (pogrubienie i ściemnienie skóry i naskórka, pogłębienie bruzdowania i poletkowania skóry; skóra zmieniona chorobowo wygląda jak oglądana przez lupę).
  • u młodzieży i osób dorosłych zmiany skórne są symetryczne, często widoczne w obrębie twarzy, szyi, klatki piersiowej, obręcz kończyny górnej i dolnej, oraz grzbiety dłoni. Skóra zmieniona chorobowo jest zaczerwieniona, zgrubiała, wykazująca cechy lichenifikacji, z wyraźnymi nadżerkami i przeczosami, niejednokrotnie pokrytymi krwistymi strupami. Włosy są suche i łamliwe. Świąd ma charakter stały bądź napadowy. W wyniku drapania paznokcie stają się lśniące, jakby polakierowane.



Miejscowe leczenie atopowego zapalenia skóry


Unikanie czynników prowokujących
Mydła i detergenty usuwają ochronną warstwę tłuszczową ze skóry, co nie jest pożądane u osób z AZS i problemem suchej skóry. W zamian za to do mycia skóry powinno się stosować dostępne w aptekach substytuty mydeł (np. Iwostin, Oilatum). Należy unikać wysokich i niskich temperatur, paznokcie powinny być krótkie, a drażniące ubranie nie powinny dotykać do skóry. Rodzice nie powinni ubierać dzieci w ciepłe, flanelowe piżamy oraz powinni unikać wysokich temperatur w mieszkaniu, a zwłaszcza w pokoju w którym dziecko śpi. Wskazane jest też używanie specjalnych materacy i pościeli dla alergików oraz chłodzenie kocy i poduszek w zamrażalniku przez ok. 1 godzinę.
Właściwa pielęgnacja skóry polega na ubieraniu w białą, bawełnianą bieliznę, unikaniu bezpośredniego kontaktu skóry z wełną, jedwabiem, flanelą, zabezpieczeniu skóry przed przegrzaniem, środkami drażniącymi, barwnikami, używanie do prania środków łagodnych, łagodnych unikanie detergentów enzymatycznych i wybielaczy oraz stosowanie odpowiednich kosmetyków hipoalergicznych.


Kąpiele i emolienty przy AZS


Zalecane są kąpiele w letniej wodzie. Po delikatnym osuszeniu należy na całe ciało zastosować środki nawilżająco-zmiękczające tzw. emolienty (np. Oilatum, Balneum Hermal Plus), które zapobiegają wysychaniu skóry (tab.2). Emolienty powinny być ponownie nakładane na skórę w miejscach eksponowanych takich jak ręce lub twarz, w regularnych odstępach czasu w ciągu dnia, ponieważ lipidowy film stanowi pewną ochronę przeciw zewnętrznym czynnikom drażniącym oddziałującym na skórę.

Tabela 2. Działanie emolientów

1. powstanie ochronnego filmu na powierzchni skóry
2. poprawa wyglądu skóry i jej funkcji ochronnej
3. ograniczenie przewlekłego stosowania preparatów steroidowych
4. zmniejszenie lub całkowite zniesienie świądu



AZS - miejscowe kortykosteroidy


Aby zapobiec objawom niepożądanym leczenie preparatami sterydowymi powinno być prowadzone przez doświadczonego dermatologa (tab.3). Leki te nie powinny być stosowane częściej niż 1-2 razy dziennie.

Tabela 3. Powikłania przewlekłej terapii miejscowymi preparatami sterydowymi.

- teleangiektazje
- rozszerzenie naczyń krwionośnych
- jaskra (długotrwałe stosowanie sterydów na powieki)
- rozstępy skórne· atrofia skóry
- supresja osi przysadkowo-nadnerczowej
- zahamowanie wzrostu



Nowoczesna terapia AZS


Niezwykle skutecznymi w łagodnym i średnio nasilonym atopowym zapaleniu skóry okazały się nowe leki o działaniu immunosupresyjnym: takrolimus i pimekrolimus. Oba leki hamują aktywację limfocytów T , blokują syntezę i uwalnianie pozapalnych cytokin (IL2). Ponadto wpływają hamująco na komórki tuczne. W odróżnieniu od preparatów steroidowych nie powodują zmian zanikowych skóry, ani teleangiektazji. Leki nie przenikają do krążenia i nie wywołują narządowych działań niepożądanych.
U dzieci pimekrolimus może być stosowany od 3 miesiąca życia, a takrolimus jest zalecany od 2 roku życia. Oba preparaty powinny być używane już w początkowej fazie rozwoju zmian skórnych. Leki te mogą przyczynić się do ograniczenia stosowania miejscowych steroidów, szczególnie w umiarkowanie ciężkiej postaci choroby.

Obecnie (październik 2003) w naszym kraju zarejestrowany jest preparat pimekrolimus o nazwie Elidel, szczególnie skuteczny w leczeniu zmian ZAZS na twarzy i szyi. Leczenie należy rozpoczynać natychmiast po wystąpieniu pierwszych objawów zaostrzenia zmian skórnych. Lek należy nakładać cienką warstwą na zmienioną chorobowo skórę 2 razy dziennie. Leczenie powinno trwać aż do całkowitego ustąpienia objawów. Po nałożeniu preparatu Elidel możliwe jest stosowanie emolientów.
Lek jest bezpieczny i dobrze tolerowany. Nie istnieją ograniczenia całkowitej dobowej dawki leku, ani czasu trwania leczenia. Leku nie należy stosować w miejscach infekcji bakteryjnych lub wirusowych. Nie należy stosować Elidelu na błony śluzowe.
W czasie leczenia pacjent nie powinien nadmiernie eksponować skóry na promienie słoneczne.


Opr. 2003-10-18

Atopowe zapalenie skóry u dzieci (AZS) - dodano: 2019-11-19

Avatar
Roman Nowicki - dermatolog

Doc. dr hab. nauk med., dyrektor NZOZ VITA MEDICINE, Sopot

Portal maluchy.pl jest serwisem edukacyjnym. Informacje zawarte na naszych stronach służą wyłącznie celom informacyjnym. Wszelkie problemy muszą być konsultowane z odpowiednim lekarzem specjalistą. Autorzy i firma ITS MEDIA nie odpowiadają za jakiekolwiek straty i szkody wynikłe z zastosowania zawartych na stronach informacji lub porad.