ciąża i poród
dziecko
kobieta
dla dzieci
rodzina
podróż
zobacz koniecznie

Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci ze szczególnym uwzględnieniem ADHD

-

Jagoda Chmiel - psycholog

Psycholog, Ośrodek Rodzinnej Opieki Zastępczej Towarzystwa NASZ DOM; Wrocław

Nazewnictwo i definicja

Nadpobudliwość, hiperaktywność, nadruchliwość, ADHD /attention deficit hiperactivity disorder/ czyli zespół deficytu uwagi z nadruchliwością. W zachowaniu dzieci z nadpobudliwością występują cztery główne symptomy: zaburzenia uwagi, impulsywność, nadruchliwość i chwiejność emocjonalna.

Charakterystyka zachowania

Dzieci nadruchliwe wiercą się i wiją na swoich miejscach, stale dotykają przedmiotów lub ubrania, gwałtownie wstają i wędrują np. po klasie, mają trudności z wykonaniem jakiegokolwiek zadania, często zmieniają zajęcie i łatwo się rozpraszają. Dzieci nadruchliwe działają bez zastanowienia, podejmują pochopne i niebezpieczne zachowania, wyrywają się z odpowiedziami na lekcjach, przerywają i przeszkadzają dorosłym i dzieciom, nie potrafią czekać na swoją kolej podczas gier i zabaw. Podstawowa nieprawidłowość nie tyle dotyczy nasilenia aktywności, ile jej kontroli. Dzieci nadruchliwe wyróżnia niezdolność do stłumienia aktywności, kiedy wymagany jest spokój.
Najczęstsze objawy towarzyszące ADHD to: zachowania buntownicze, agresywne i aspołeczne, odhamowanie w kontaktach z dorosłymi, zuchwałość, skracanie dystansu, podatność na negatywne wpływy, swoiste zaburzenia umiejętności szkolnych (dysleksja, dysortografia), niezborność i nieporadność ruchowa.

Występowanie, początek objawów, przebieg

Nadpobudliwość psychoruchowa to zaburzenie dotykające około 12 - 13% populacji dzieci, w tym dzieci z ADHD 1-3%. Początek zaburzeń datuje się przed ukończeniem siódmego roku życia, częściej występuje ono u chłopców, niż u dziewczynek ( 3:1). Objawy manifestują się co najmniej przez 6 miesięcy w każdym środowisku, w którym dziecko przebywa.

Przyczyny ADHD

Mają podłoże neurobiologiczne tj.: obciążenia genetyczne, mikrouszkodzenia centralnego układu nerwowego, zaburzenia równowagi procesów pobudzenia i hamowania nerwowego, niedobór lub brak neurotransmiterów hamujących przekazywanie impulsów elektrycznych pomiędzy neuronami, zaburzenia w przebiegu ciąży i okołoporodowe, alergie pyłkowe, kontaktowe, a przede wszystkim pokarmowe lub psychospołeczne tj.: niepewność, chaos w wychowywaniu, brak wyraźnych granic stawianych dziecku, niekonsekwencja, zaspokajanie potrzeb biologicznych i materialnych przy ograniczonym, powierzchownym kontakcie z dzieckiem, nieobecność ojca czy obojga rodziców, chroniczny brak czasu rodziców dla dziecka, niewłaściwa organizacja czasu, nieregularność karmienia i zasypiania, problemy rodzinne, takie jak rozwody, konflikty, oziębłość emocjonalna, bieda, trudne warunki mieszkaniowe, duża ilość osób przebywających stale w pomieszczeniu, brak własnego miejsca do spania, zabawy, nauki, brak intymności, hałas, ilość i jakość programów telewizyjnych, oglądanych przez dzieci, gry komputerowe, drastyczne ograniczenie aktywności ruchowej, ograniczony kontakt z naturą, zwierzętami, wychowanie w instytucjach.

Leczenie farmakologiczne

Preparaty psychostymulujące, które paradoksalnie mają zaspokoić potrzebę zwiększonej aktywności; najbardziej znany jest Ritalin, powszechnie stosowany w USA, w Polsce nie figuruje w lekospisie. Jest skuteczny w przypadkach nasilonej aktywności przy braku zaburzeń emocjonalnych. Do stosowania go zniechęcają rodziców skutki uboczne: zaburzenia snu, apetytu czy zahamowanie wzrostu. W procesie leczenia ważna jest odpowiednia dieta, poprzedzona testami na alergie pokarmowe.

Jak postępować?

Konkretne sposoby postępowania z dzieckiem nadpobudliwym w domu, przedszkolu czy szkole powinny polegać przede wszystkim na zapewnieniu dziecku atmosfery spokoju i bezpieczeństwa oraz stałego, rytmicznego planu dnia. Podczas wykonywania zadań przez dziecko nadruchliwe, powinno docierać do niego jak najmniej bodźców rozpraszających jego uwagę ( w szkole pierwsza ławka, w domu puste biurko, cisza). Zdecydowanie należy ograniczyć czas spędzany przez dziecko przed telewizorem czy komputerem na korzyść zabaw ruchowych na świeżym powietrzu, w kontakcie z naturą. Należy unikać nadmiernego ograniczania aktywności dziecka, jego wzmożoną potrzebę ruchu zaspokajać poprzez uprawianie jakiegoś sportu. Z dzieckiem powinny być ustalone jego stałe, niezbyt obciążające obowiązki, które konsekwentnie trzeba rozliczać. Wszelkie polecenia dawane dziecku należy formułować krótko, jasno, precyzyjnie, unikać formy zakazu -"nie rób tego", a raczej wskazywać na to, co ma w danym momencie zrobić. Zadania stawiane przed dzieckiem i wymagające czasu dzielić na prostsze i krótsze, zaoferować swoją dyskretną pomoc. Akcentować każdy sukces, zauważać mocne strony dziecka, dbać o to, aby było stale zajęte, nie nudziło się; proponować mu zajęcia typu układanie puzzli, układanek, loteryjek, lepienie, malowanie, rysowanie itp. Zabawy z rówieśnikami organizować pod kontrolą dorosłych, interweniować w przypadku konfliktów, perswadować, prezentować zachowania alternatywne do konfliktowych. W sytuacji silnego pobudzenia proponować czynności relaksujące np. leżenie i słuchanie muzyki, bajki. Codziennie poświęcać dziecku trochę czasu na rozmowę lub wspólną zabawę, odnosić się do niego z wyrozumiałością i cierpliwością, rozumieć, że jego niegrzeczność nie wynika ze złośliwości lecz z nieumiejętności kontrolowania swojego zachowania.

Specjalistyczne formy terapii dzieci z nadpobudliwością psychoruchową

kinezyterapia, ergoterapia, terapia zabawą, muzykoterapia, terapia psychologiczna: indywidualna, grupowa, rodzinna, terapia pedagogiczna.

Pomocy w organizacji procesu terapii można szukać w poradniach psychologiczno – pedagogicznych, poradniach zdrowia psychicznego dla dzieci, dziennych oddziałach terapeutycznych lub szkołach integracyjnych i terapeutycznych.




Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci ze szczególnym uwzględnieniem ADHD - dodano: 2004-02-20

Avatar
Jagoda Chmiel - psycholog

Psycholog, Ośrodek Rodzinnej Opieki Zastępczej Towarzystwa NASZ DOM; Wrocław

Portal maluchy.pl jest serwisem edukacyjnym. Informacje zawarte na naszych stronach służą wyłącznie celom informacyjnym. Wszelkie problemy muszą być konsultowane z odpowiednim lekarzem specjalistą. Autorzy i firma ITS MEDIA nie odpowiadają za jakiekolwiek straty i szkody wynikłe z zastosowania zawartych na stronach informacji lub porad.