Jak sadzę wiele osób bardzo zaskoczy informacja, że w pierwszym dziesięcioleciu XXI go wieku pod względem sytuacji epidemiologicznej raka szyjki macicy Polska plasuje się na równi z państwami III-go świata… Od wielu lat dramatyczne statystyki nie ulegają istotnym zmianom.
Rak szyjki macicy to drugi, co do częstotliwości występowania nowotwór u kobiet. Wg raportu specjalnej komisji PTG ( Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego) sporządzonego pod koniec 2004 roku, w Polsce zachorowalność i śmiertelność z powodu raka szyjki macicy wykazuje stale tendencje wzrostową. Dzieje się tak, podczas gdy w świecie w tym samym czasie nie tylko znacznie wzrosła wykrywalność, lecz o ok. 50% zmniejszyła się zachorowalność i o 70 % umieralność z powodu tego schorzenia.
Według najnowszych danych w Polsce corocznie rozpoznaje się 4000 nowych zachorowań na inwazyjnego (zaawansowanego) raka szyjki. Z tego tylko 25-30 % (!) przypadków rozpoznawanych jest we wczesnych stadiach klinicznych dających 80% szans na tzw. pięcioletnie przeżycie.
Corocznie z powodu raka szyjki umiera w naszym kraju 2500 kobiet, podczas gdy w całym świecie 300 000 czyli na każdą umierającą na raka szyjki Polkę przypada tylko 120 obywatelek świata!
Tak niekorzystna dla naszego kraju różnica spowodowana jest dużą ilością przypadków rozpoznawanych zbyt późno, kiedy choroba jest już zaawansowana. A dlaczego? Także dlatego, że w Polsce z badania cytologicznego korzysta regularnie tylko ok. 1/3 kobiet.
Być może ktoś w tym miejscu przypomni stare powiedzenie małe kłamstwo, wielkie kłamstwo, statystyka… być może liczby nie mogą przemówić językiem obrazów… Jeśli ktoś oczekuje „obrazu” z mojej własnej praktyki, niestety mogę nim służyć. Niestety ponieważ jest dramatyczny. Niedawno, dwa lub trzy lata temu do mojego gabinetu zgłosiła się około 40 letnia kobieta, mieszkanka Krakowa, zamężna, mająca dzieci. Jako przyczynę dolegliwości podała krwawienie utrzymujące się od… ROKU…
Sądziłam początkowo, że źle zrozumiałam, wydawało mi się, bowiem niemożliwe by ktokolwiek był w stanie wytrzymać krwawienie występujące codziennie przez okres około roku nie szukając pomocy. Ta kobieta przez rok była ze swoją chorobą sama, krwawiła, cierpiała bóle, stosowała środki przeciwbólowe wywiązywała się z obowiązków względem swojej rodziny. Nie zgłosiła się wcześniej, ponieważ wstydziła się pójść do ginekologa podczas krwawienia… Cóż, rozmawiamy o raku szyjki, więc wszyscy prawidłowo domyślili się rozpoznania.
XXI wiek - nie średniowiecze, miasto Kraków - nie ciemnogród, przeciętna „matka Polka” - nie społeczny margines… Proszę wybaczyć -tego nie da się wyrazić słowami.
Drodzy Czytelnicy! Czuję się nieco niezręcznie, ponieważ sytuacja wymaga abym przekazała Państwu informacje, których nie mogę podeprzeć doświadczeniem z własnej praktyki. My, polscy lekarze, nie zdążyliśmy bowiem jeszcze poczynić własnych obserwacji na temat szczepień przeciwko rakowi szyjki macicy.
Niemniej w oparciu o aktualnie dostępną mi literaturę postaram się przybliżyć Państwu informacje na temat tejże szczepionki i równocześnie zobowiązuję się do uzupełniana waszej wiedzy nawet w postaci krótkich notatek w miarę pojawiania się nowych doniesień, czy to w trakcie szkoleń, czy w fachowej literaturze.
Można, moim zdaniem stwierdzić, że idea wytworzenia szczepionki przeciwko rakowi szyjki wywodzi się z teorii wirusowej powstawania raka szyjki macicy.
Ostatecznie uznano bowiem, że czynnikiem wywołującym raka szyjki macicy jest wirus brodawczaka ludzkiego (HPV). Wirus brodawczaka ludzkiego nie jest w świecie żadna nowością. Od dawna było wiadomo, że zakażenie tym wirusem kojarzy się ze zmianami w obrębie narządów płciowych (tak kobiecych, jak i męskich) i podejrzewano go o działanie promujące rozwój raka szyjki, niemniej obecnie wiadomo jednoznacznie, że bez infekcji wirusem HPV nie ma raka szyjki. Poznano ponad 100 typów wirusa HPV, z czego około 40 typów wywołuje infekcje błon śluzowych narządów płciowych.
Jednakże najbardziej niebezpieczne są cztery typy: HPV 16 i HPV 18 (odpowiedzialne za ponad 70% zmian o typie średniego i dużego stopnia dysplazji oraz zmian nowotworowych) oraz HPV 6 i HPV 11 (odpowiedzialne za zmiany o typie dysplazji małego stopnia i ponad 90% przypadków brodawek narządów płciowych, okolicy odbytu i jamy ustnej). Te cztery typy wirusa będą zatem przedmiotem dalszych rozważań.
Szczepionka dopuszczona w Polsce do obrotu od 21.09.2006 nosi nazwę SILGARD. Z punktu widzenia swojej „konstrukcji” jest szczepionką czterowalentną, czyli zawierającą w swoim składzie czynniki indukujące w organizmie zaszczepionego człowieka wytworzenie przeciwciał skierowanych przeciwko czterem typom wirusa HPV 6,11,16 i 18. Ścisle rzecz biorąc są to wirusopodobne cząsteczki białkowe. Po zaszczepieniu w organizmie ludzkim dochodzi do wytworzenia się przeciwciał przeciwwirusowych oraz reakcji ze strony pamięci immunologicznej, czyli po prostu „zapamiętania” wirusa przez komórki odpowiedzialne za produkcję przeciwciał w przypadku ponownego zetknięcia się człowieka z antygenami wirusa (antygenem najogólniej można nazwać te części komórki, mikroorganizmu, które są odpowiedzialne za rozpoznanie przez drugi organizm; antygeny takie same, jak należące do gospodarza są spokojnie akceptowane natomiast antygeny obce indukują reakcję układu odpornościowego). Stwierdzono, że po szczepieniu poziom przeciwciał jest kilkadziesiąt lub nawet ponad sto razy wyższy niż w przebiegu naturalnego zakażenia. Po podaniu dawki przypominającej wzrasta on dodatkowo do 40 razy.
Przeciwciała utrzymują się w organizmie człowieka przez okres 5 lat i tak samo długo działa pamięć immunologiczna – tzn. podanie dawki przypominającej po tym okresie wyzwala produkcję dużej ilości nowych przeciwciał.
Badania nad skutecznością szczepionki były prowadzone w populacji dziewcząt i chłopców w wieku 9 do 15 lat oraz kobiet w wieku 16 do 26 lat. W badaniu oceniano częstość występowania zmian przednowotworowych na szyjce macicy (ze względów etycznych nie czekano do wystąpienia zmian rakowych) oraz na sromie bądź w pochwie a także ważny parametr, jakim jest obecność tzw. przetrwałego zakażenia HPV będącego czynnikiem sprzyjającym powstawaniu zmian nowotworowych. Obserwacją objęto w sumie 21 464 zaszczepione kobiety i nie wykryto ani jednego przypadku zmian przednowotworowych ani raka inwazyjnego. Skuteczność szczepionki oceniona została na 100% w pięcioletnim okresie obserwacji.
Wskazaniem do szczepienia jest wiec zapobieganie wystąpieniu: dysplazji szyjki macicy, raka szyjki macicy, stanów przednowotworowych sromu oraz brodawek zewnętrznych narządów płciowych związanych z zakażeniem HPV 6,11,16 i 18.
Cykl szczepień
Szczepionkę podaje się w trzech dawkach wg następującego schematu:
- pierwsza dawka „0”
- druga dawka po 2 miesiącach od dawki „0”( nie wcześniej niż po upływie miesiąca)
- trzecia dawka po 6 miesiącach ( nie wcześniej niż po 3 miesiącach od drugiej dawki)
Wszystkie trzy dawki powinny zostać podane w ciągu 1 roku. Nie ustalono konieczności podawania dawki przypominającej.
Czas trwania ochrony wynosi 4,5 roku. Trwają obserwacje dotyczące dłuższego okresu.
Kto powinien zostać objęty szczepieniem?
Dobrze byłoby przeprowadzić szczepienie jeszcze przed inicjacją seksualną. Szczepieniem mogą zostać objęte dziewczęta od 11-12 roku życia (najwcześniej od 9 tego roku życia, ponieważ nie zostało udokumentowane bezpieczeństwo stosowania poniżej 9 r. ż.). Oczywiście zaszczepić mogą się także kobiety aktywne seksualnie, gdyż nie wiadomo czy są one, czy nie, zakażone wirusem HPV a jeśli tak, to czy typami, przeciw którym skierowana jest szczepionka. Możliwe jest także szczepienie chłopców, natomiast nie została potwierdzona skuteczność szczepionki u mężczyzn.
Nie ma konieczności wykonywania u osób aktywnych seksualnie badania na obecność wirusa HPV w wymazie z szyjki macicy.
Przeciwwskazania do szczepienia:
- nadwrażliwość na składniki szczepionki oraz choroby przebiegające z wysoka gorączką
- nie szczepimy kobiet w ciąży z uwagi na brak danych, co do bezpieczeństwa. Zajście w ciążę po upływie ponad 30 dni od szczepienia wydaje się nie zwiększać częstotliwości wad wrodzonych u płodu.
Silgard może być podawany matkom karmiącym.
Silgard nie wywiera wpływu na prowadzenie pojazdów mechanicznych.
Działania niepożądane
częste - miejscowe: ból, obrzęk zaczerwienie w miejscu podania; ogólne: gorączka.
W przypadku podania dawki wyższej od zalecanej występują podobne działania uboczne.
Brak danych, co do skuteczności działania szczepionki u osób z obniżoną odpornością (w tym zakażonych wirusem HIV).
Cena szczepionki: według dostępnych mi informacji pojedyncza dawka szczepionki kosztuje około 500 zł, cale szczepienie to zatem koszt około 1500 zł.
Uwagi końcowe:
W przypadku zastosowania szczepionki u osoby zakażonej jednym z tych czterech typów wirusa np. 16 wystąpi ochrona przed chorobami wywoływanymi wirusem typu 6, 11 i 18. Natomiast w odniesieniu do wirusa typu 16 może nastąpić jedynie zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia groźnych zmian w 27-28% przypadków.
SZCZEPIONKA NIE MA DZIAŁANIA TERAPEUTYCZNEGO!
SZCZEPIONKA NIE ZWALNIA OD KONIECZNOSCI WYKNYWANIA BADAŃ PROFILAKTYCZNYCH!
Podsumowując: Myślę, że brzmi to wszystko optymistycznie. Cena szczepionki będzie z pewnością barierą w jej szerokim zastosowaniu. Niemniej wygląda na to, że warto zainwestować. Pozostańmy choć przez chwilę w tym optymistycznym nastroju…
Szczepionka "przeciw rakowi szyjki macicy" - aktualne informacje - dodano: 2007-01-30
