agresywny 5 latek

Witam,
jestem mamą 5 letniego Stasia który zawsze był grzeczym dzieckiem. Nie miałam z nim problemów, jednak wszystko się zmieniło kiedy rozwiodłam się z mężem i musiałam zmienić miejsce zamieszkania. Zmieniłam przez to przedszkole syna, a w starym miejscy syn zachowywał się jak normalne dziecko. Lubił chodzić do przedszkola, miał swoją ulubioną panią i kolegę. Teraz co dziennie rano są awantury i nie chce chodzić do przedszkola. W dodatku nie chce bawić się z dziecmi, stał się agresywny, rzucił ostatnio w innego chłopca samochodzikiem. W domu też już kilka razy podnosił na mnie rękę. Chcę żeby moje dziecko znowu było grzeczne, czy to minie?

Witam,
Droga Pani, agresja u dzieci to w otaczającym nas świecie dość powszechne zjawisko, z ktĂłrym spotkać moĹźna się coraz częściej. Nie jest to problem, ktĂłry zniknie samoistnie. Niestety spotykamy się z nim coraz częściej w róşnych sytuacjach Ĺźycia. Jednym z głównych czynnikĂłw wzrostu zachowań agresywnych są media. Polecam sięgnąć do książki Barbary Krahe „Agresja” (rozdział 5 dotyczy mediĂłw), w ktĂłrej w wyczerpujący sposĂłb nakreślony jest problem agresji. Autorka w przystępny dla czytelnika sposĂłb objaśnia główne zagadnienia wiążące się z tym problemem- przyczyny, sytuacje przyczyniające się do wystąpienia zachowań agresywnych, czy wpływ mediĂłw na zachowanie (rozdziały 1-5). Temat agresji jest ostatnimi czasy dość często poruszany. Powstało na ten temat wiele publikacji, ktĂłre są napisane w sposĂłb prosty i przejrzysty. MoĹźe to być takĹźe rozdział 12 z książki "Psychologia społeczna" Eliota Aronsona (str. 323-350), gdzie podanych jest wiele przykładĂłw sytuacji, ktĂłre mogą wywołać w nas zachowania agresywne. Rozdział ten daje takĹźe wskazĂłwki w jaki sposĂłb moĹźna ograniczyć takie zachowania oraz wyjaśnia czy stosowanie kar do zachowań agresywnych rzeczywiście daje pożądane efekty. NaleĹźy reagować na tego typu zachowania i niwelować je w moĹźliwie jak najwcześniejszym stadium.
Niechęć do uczęszczania syna do przedszkola także musi mieć jakiś powód. Jaki czas temu zmieniła Pani synowi przedszkole? Czy niechęć dziecka do nowego miejsca była obserwowalna od samego początku, czy zachowania agresywne zaczęły występować po jakimś czasie? Pisze Pani, że Staś w domu także bywa agresywny. Czy takie zachowania występowały przed przeprowadzką, czy zaczęły występować dopiero po zmianie miejsca zamieszkania, a co za tym idzie przedszkola? Należy zastanowić się skąd się wzięła niechęć syna do przedszkolna. Możliwe, iż to właśnie w przedszkolu pojawił się problem, z którym Staś nie był w stanie sobie poradzić, albo sytuacja, którą nie do końca był w stanie zrozumieć i dlatego teraz nie chce do niego uczęszczać.

Bardzo dziękuję za odpowiedź ponieważ nie wiem już co mam robić, dziś znowu Staś urządził awanturę przed pójściem do przedszkola. Pytałam syna, dlaczego tak bardzo nie lubi nowego przedszkola to odpowiada bo nie, albo bo pani jest głupia. Przedszkole zmieniliśmy niecałe 2 miesiące temu i na początku wszytsko było w porządku. Po rozmowie z nauczycielką dowiedziałam się, że Staś co raz częściej awanturuje się podczas zabawy z dziećmi, gdy coś idzie nie po jego myśli, wpada w złosć i ostatnio zaczął rzucać zabawkami. Kiedy mieszkaliśmy z ojcem dziecka Staś czasem miewał napady złości, rzucał zabawkami, jednak nie zdarzało się to często. Lubił chodzić do przedszkola i nie było na niego skarg.

W jaki sposĂłb radzili sobie Państwo z takimi zachowaniami syna w domu? W przedszkolach stosowany jest system kar i nagrĂłd. Najczęściej wygląda to w taki sposĂłb, Ĺźe dzieci na koniec dnia są nagradzane adekwatnie do swojego zachowania, bądĹş karane w momencie przewinienia. Najczęściej nagrodami są: naklejki, nalepki, papierowe słoneczka, uśmiechy itp. Z karą wygląda to w taki sposĂłb, iĹź dzieci otrzymują dodatkowe zadania do wykonania, bądĹş sadzane są w specjalnie wyznaczonych miejscach, w ktĂłrych dziecko ma przemyśleć swoje zachowanie. WaĹźne jest, aby dziecko wiedziało, za co otrzymało karę bądĹş nagrodę. System ten ma wiele zwolennikĂłw i wielu przeciwnikĂłw. Polecam artykuł psycholog dziecięcej Agnieszki Stein „ Warunkowe rodzicielstwo- nagrody i kary”, w ktĂłrym poddaje analizie najczęściej stosowane w polskich przedszkolach czy szkołach, a takĹźe domach naklejki jako nagrodę, oraz „karnego jeĹźyka” jako karę. Proponuję porozmawiać na ten temat z nauczycielką i zapytać w jaki sposĂłb Staś reaguje na tego typu system.
RozwĂłd był na pewno dla dziecka trudnym wydarzeniem, co mogło spowodować zmiany w jego zachowaniu. Warto ustalić z synem nowe zasady, ktĂłre będą panować w Pani domu, do ktĂłrych Staś będzie musiał się dostosować. Ułatwi to funkcjonowanie i odnalezienie się w nowej sytuacji. W najnowszym numerze „CharakterĂłw” (styczeń 2016) ukazał się wywiad z Isabelle Filliozat- francuską psychoterapeutką, autorką wielu książek z zakresu psychologii dziecięcej, w ktĂłrym radzi jak wychować dziecko i udziela kilku wskazĂłwek jak rozwiązać problemy, ktĂłre często stają na drodze niejednemu rodzicowi. („PozwĂłl dziecku być dzieckiem”, str. 38-41)

Przed rozwodem mąż karał Stasia za złe zachowanie. Mieliśmy karne krzesełko. Mąż go tam sadzał, ale w pewnym momencie nie wytrzymywałam i zabierałam go stamtąd. Próbowałam wprowadzić system kar w nowym domu, ale się to nie sprawdziło.

Zabieraj go regularnie na plac zabaw. Może jak się wyszaleje to nie będzie miał siły na agresywne zachowania.

Plac zabaw zimą niekoniecznie się sprawdzi, jednak ruch to zawsze dobre rozwiązanie. Może powinna Pani pomyśleć o jakiś zajęciach sportowych dla syna, albo takich, które go interesują? Jest wiele takich zajęć dla dzieci. Warto z nim na ten temat porozmawiać.
Co do zachowań agresywnych Stasia, w jaki sposób Pani reaguje na takie zachowania syna po przeprowadzce? Kiedy Staś i na Panią podnosi rękę?

Latem wychodzimy ze Stasiem na plac zabaw, teraz to się nie sprawdza bo jest za zimno a Staś łatwo się przeziębia. Lubi lego, tylko nie wiem czy chciałby chodzić na jakieś zajęcia.
Próbowałam sadzać syna na karnym krzesełku i tłumaczyć mu, że tak nie wolno, ale jeszcze przed upłynięciem kary Staś przybiega do mnie z uśmiechem i chce się przytulać. Nie mam siły żeby go odesłać na krzesełko.

Dzień dobry,

po zapoznaniu się z Pani postami postanowiłam Pani pomóc. Rozwód rodziców, to bardzo przykre doświadczenie dla dziecka. Tak małe dziecko nie potrafi sobie poradzić z natłokiem nowych, a zarazem niekorzystnych zmian. Być może Pani dziecko nauczyło się takich zachowań, np. widząc je u innych osób (rodzica, kolegów z klasy czy też innych osób). Niestety nie wiem, jakie relacje utrzymywała Pani z byłym mężem podczas rozwodu, jednak obawiam się, że Pani syn mógł być świadkiem sytuacji, kiedy być może Pani mąż podniósł na Panią rękę. Jednakże nie twierdzę, że taka sytuacja miała miejsce w Pani rodzinie, więc być może Pani syn nauczył się takich zachowań obserwując zachowanie innych osób. Jeżeli ponownie pojawi się sytuacja, w której Pani syn podniesie na Panią rękę proszę zastosować się do zasad opisanych na tej stronie https://www.babyboom.pl/dzieci_1_2/wychowan...o_cie_bije.html. Natomiast jeżeli syn, np. obrazi Panią to proszę mu powiedzieć (stanowczym tonem), że nie życzy sobie Pani takiego słownictwa w stosunku do Pani, że jest jego Pani mamą i należy się Pani szacunek. Proszę synowi również wtedy wytłumaczyć, że jest to niepoprawne słownictwo, którego nie powinno zupełnie używać. Proszę mu również powiedzieć, że Pani nie zwraca się tak do niego (mam taką nadzieję), więc i on nie powinien mówić tak do Pani. W takich sytuacjach należy w jakiś sposób dziecko ukarać, np. może Pani odebrać mu ulubioną zabawkę i oddać ją dopiero jak Panią przeprosi. W swoich działaniach musi być Pani konsekwentna. Nie może Pani przerywać dziecku kary, ponieważ nadal będzie się zachowywało niewłaściwie, gdyż swoim zachowaniem pokaże mu Pani, że się Pani zgadza na takie traktowanie. Jeżeli będzie Pani niekonsekwentna w swoich działaniach dziecko zacznie Panią manipulować oraz przestanie Pani zupełnie słuchać, gdyż będzie wiedziało, że i tak Pani go nie ukarze. Jeżeli postanowi Pani ukarać dziecko za niewłaściwe zachowanie, to powinna to Pani uczynić od razu po tym niestosownym incydencie. Karząc dziecko powinna Pani pamiętać również o tym, aby wytłumaczyć mu za co otrzymało karę. Dziecko, które nie wie za co jest karane może oczywiście Panią przeprosić, ale proszę się spodziewać tego, iż ta niewłaściwa sytuacja pojawi się ponownie, ponieważ dziecko nie będzie wiedziało, że to właśnie tej czynności nie wolno wykonywać. Pani dziecko może się również zachowywać niewłaściwie, ponieważ może walczyć o Pani uwagę. W sytuacji, kiedy zachowuje się nieprawidłowo zwraca Pani na niego uwagę, natomiast w sytuacji, gdy zachowuje się prawidłowo Pani tego nie zauważa. Jeżeli taka sytuacja ma miejsce, to proszę, aby Pani chwaliła dziecko za nawet najdrobniejsze poprawne zachowania, proszę mu mówić, że się bardzo dobrze zachował, że jest Pani z niego dumna itp. Natomiast, jeżeli zachowa się nieprawidłowo proszę nie zwracać mu ciągle uwagi, gdyż w taki sposób wzmacnia Pani jego niewłaściwe zachowania i dziecko sobie wtedy zapamiętuje, że dzięki temu przykuwa Pani uwagę.
Odniosę się teraz do kolejnej Pani wypowiedzi. Niepokojący jest fakt, iż Pani syn dawniej chętnie chodził do przedszkola, natomiast obecnie stanowczo tego odmawia. Sądzę, iż może w przedszkolu Staś ma problemy z nawiązaniem poprawnych relacji z rówieśnikami. Być może Pani syn miał niemiłą dla niego sytuację z pewnym dzieckiem w przedszkolu i dlatego teraz odmawia chodzenia do przedszkola. Może być również tak, iż we wcześniejszym przedszkolu dzieci ulegały Pani dziecku, przez co Staś nie musiał się awanturować z nimi. Natomiast w obecnym przedszkolu dzieci nie chcą oddawać zabawek Pani dziecku itp. Jeżeli jest tak, jak sądzę, że Pani dziecko ma problemy z współpracą w grupie oraz przeżywa kryzys związany z Państwa rozwodem polecam Pani przeczytać mu 2 bajki terapeutyczne, które ułatwią Pani dziecku zrozumienie wielu dla niego trudnych spraw. Bajka, która jest przeznaczona dla dzieci, które mają problemy ze współpracą w grupie: "Golmistrz" (znajdzie ją Pani tutaj https://bajki-zasypianki.pl/bajka-o-pilce-noznej) oraz bajka dla dzieci, których rodzice się rozwodzą: "Bajka o małej chmurce" (znajdzie ją Pani tutaj https://bajki-zasypianki.pl/rozwod-dziecko).

Droga miluniaa dziękuje za komentarz, ale na przyszłość proszę zachować twierdzenia wyssane z palca dla siebie. Były mąż nie używał przemocy ani w stosunku do mnie ani w stosunku do dziecka! Chyba chce Pani uchodzić za eksperta, więc może warto przemyśleć swoje wypowiedzi.

Szanowna Pani,

przepraszam, że uraziłam Panią swoją wypowiedzią, jednak nie było to moim celem. Napisałam Pani, iż nie wiem, jakie stosunki utrzymywała Pani z byłym mężem i dodałam, iż być może takie sytuacje miały miejsce. Nie napisałam Pani, że na pewno tak było. Zastanawiałam się, co jest przyczyną tego, iż syn stosuje przemoc wobec Pani. Najczęściej dzieci dopuszczają się takich zachowań, gdy wcześniej to gdzieś już widziały. Jeżeli w Państwa rodzinie nie było takich sytuacji, to być może Pani syn nauczył się ich oglądając telewizję lub grając w gry. Oczywiście nadal nie twierdzę, że to właśnie jest przyczyną takiego zachowania.

Pozdrawiam

Potwierdzenie tego, że dziecko uczy się bicia m.in. poprzez obserwację innych osób, np. rodziców, kolegów i innych osób mu bliskich odnajdzie Pani w książce "Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej" Bogdan Wojciszke w rozdziale zatytułowanym "Agresja". Dokładne potwierdzenie mojej tezy znajdzie Pani w podrozdziale zatytułowanym następująco "Agresja jako rezultat uczenia". Oczywiście dziecko uczy się agresji nie tylko w ten sposób, dlatego też zachęcam do przeczytania całego rozdziału pt. "Agresja".

Pozdrawiam.

Rozdział ten został już polecony. Proszę przeczytać wcześniejsze wypowiedzi i zastanowić się nad własną.
Pozdrawiam.u

Dziękuję za wiadomość, w takiej sytuacji, aby poszerzyć zagadnienie jakim jest agresja polecam Pani inną książkę.

Pozdrawiam

Droga KarenK,

Odpowiadając na Pani post chciałabym podkreślić, że niekonsekwencja w stosowaniu takiego systemu (jeżeli już się na niego zdecydowaliśmy) jest dużym błędem, ponieważ uczy dziecko, że mimo złego zachowania i tak dostanie od mamy nagrodę w postaci przytulenia. Jeżeli decydujemy się na system kar i nagród należy stosować go konsekwentnie, nawet jeśli wymaga dużo zaangażowania i poświęconego czasu. Ważne, aby system ten opierał się zarówno na karach i nagrodach. Dziecko musi widzieć, że zarówno jego dobre jak i złe zachowanie będzie miało konsekwencje.
Karę powinniśmy rozpatrywać dwustopniowo lub trzystopniowo. Pierwszym stopniem jest ostrzeĹźenie, ktĂłre musi być proste, nieskomplikowane, mĂłwione stanowczym tonem, cichym, spokojnym głosem i wprost do dziecka (zostało to juĹź nakreślone w postach wyĹźej). Musimy załoĹźyć, Ĺźe dziecko nie pamięta, co zrobiło, więc naszym zadaniem jest przypomnieniem mu o tym. Kara nie powinna być fizyczna. Karać dziecko powinniśmy za działania intencjonalne (kopnięcie innego dziecka, ugryzienie, itp.). OstrzeĹźenie musi być wypowiedziane stanowczo, aby dziecko wiedziało, Ĺźe dajemy mu ostrzeĹźenie, a nie dyskutujemy z nim na temat jego zachowania. Musimy uświadomić dziecku, Ĺźe to, co Pani do niego mĂłwi musi brać na powaĹźnie. Dziecko swoim zachowaniem sprawdza rodzicĂłw, czy to, co mĂłwią zostanie wprowadzone w Ĺźycie. TakĹźe naleĹźy pamiętać o konekwencji, ktĂłra jest niezbędna do osiągnięcia zamierzonego celu. Kolejnym stopniem kary jest właśnie posadzanie dziecka na krzesełku. NaleĹźy jednak to robić po wcześniejszym wyjaśnieniu dziecku, Ĺźe będzie teraz odbywało karę za dane przewinienie (ugryzienie, podniesienie ręki). NaleĹźy mu powiedzieć za co otrzymało karę. Następnie dajemy dziecku czas na zastanowienie się nad swoim zachowaniem i czas na to, aby doszło do wniosku, Ĺźe naleĹźy przeprosić. Dziecko powinno przepraszać za swoje zachowanie, poniewaĹź małe dzieci nie mają zdolności postrzegania cudzych punktĂłw widzenia (nie jest świadomy, Ĺźe bijąc kogoś tą osobę to boli). WaĹźne jest, aby nie było to „przepraszam” wypowiadane z musu bądĹş dlatego, Ĺźe tym słowem dziecko coś osiągnie. Przepraszając, dziecko powinno powiedzieć dlaczego przeprasza. W momencie, gdy syn będzie przybiegał do Pani, poniewaĹź nie będzie chciał siedzieć w wyznaczonym przez Panią miejscu, naleĹźy go tam odprowadzić. Trzecim stopniem kary moĹźe być zabranie dziecku jego ulubionej zabawki.
Jeśli chodzi o nagrody, to nie rozpatrujmy ich w kategorii przedmiotĂłw, aby nie sprawić, Ĺźe dziecko swoje dobre zachowanie będzie motywowało chęcią zdobycia określonego dobra materialnego. Nagrodami zatem powinny być uśmiech mamy, jej dobre słowo, czy wspĂłlny spacer. Nie powinniśmy nagradzać dziecka za wykonanie jego obowiązkĂłw (sprzątanie, pościelenie łózka, posprzątanie zabawek). Na temat odpowiedniego stosowania nagrĂłd polecam przeczytać krĂłtki artykuł Joanny Steinke-Kalembka z najnowszego numeru miesięcznika „Dziecko” (styczeń, str. 42-43). Jest w nim wyjaśnione w jaki sposĂłb stosować nagrody i podpowiedzi jak mogą one wyglądać.

Wracając do tematu niechęci syna do uczęszczania do przedszkola, radziłabym szczerą rozmowę z synem. Należy szukać źródła problemu, nie należy go bagatelizować. Rozmowa z nauczycielką i bliższe przyjrzenie się problemowi jest konieczne. Możliwe, iż Staś ma problem z jakimś kolegą, bądź kolega, z którym się zaprzyjaźnił na początku znalazł sobie innych przyjaciół do wspólnej zabawy. Zachowania agresywne mogą być także spowodowane obserwacją takich zachowań u innych dzieci, czy to na placu zabaw, czy w przedszkolu. Możliwe, iż to właśnie w grupie przedszkolnej jest tak zwany agresor i dlatego Staś zaczął się zachowywać w podobny sposób. Należy zwrócić uwagę na zachowanie innych dzieci w przedszkolu. Zachowanie syna może być także spowodowane konfliktem z nauczycielką. Szczera rozmowa z synem, następnie z nauczycielem będzie najlepszym rozwiązaniem.

Problem ten mĂłgł się jednak takĹźe nasilić ze względu na rozwĂłd rodzicĂłw. Dzieci w wieku przedszkolnym nie rozumieją jeszcze do końca sytuacji, widzą, co się dzieje, jednak nie wiedzą dlaczego. NaleĹźy im w prosty sposĂłb wyjaśnić, Ĺźe teraz ich Ĺźycie będzie wyglądało inaczej. W tej sytuacji nie moĹźemy zapomnieć o uświadamianiu dziecka, jak waĹźne jest dla nas, i o tym, aby mĂłwić mu o uczuciach, ktĂłrym je darzymy. W poradniku dla rodzicĂłw „Dziecko w rozwodzie” (Centrum Mediacji Partners Polska) w praktyczny sposĂłb przedstawione są zagadnienia, ktĂłre sprawiają wiele trudności podczas rozwodu. W poradniku tym porady są podzielone według wieku dzieci, dzięki czemu bez problemu znajdzie Pani materiał adekwatny do wieku Pani dziecka. Na stronach 6-9 nakreślone są zasady postępowania podczas rozwodu i po rozwodzie.

najlepiej, gdyby odwiedziła Pani z dzieckiem psychologa, zachowanie jest naprawdę niepokojące