obligacje

I. Pierwszym krokiem i jednocześnie koniecznym warunkiem abyś udanie zainwestował swoje pieniądze w obligacje jest zapoznanie się i zrozumienie czym jest ten papier wartościowy oraz w jaki sposób na inwestowaniu w obligacje można zarobić.

Zobacz podstawowe informacje o obligacjach

II. Następnym krokiem jest podjęcie decyzji czy kupić obligacje bezpośrednio od emitenta - np. Skarbu Państwa. Kupując obligacje w ten sposób (czyli na tzw. rynku pierwotnym) pożyczasz Państwu (emitentowi) tyle pieniędzy ile zapłaciłeś za obligacje. Jesteś jednocześnie ich pierwszym nabywcą. Emitent obligacji zobowiązuje się oddać dług w określonym terminie oraz płacić wynagrodzenie za twoją pożyczkę w postaci oprocentowania lub różnicy pomiędzy ceną emisyjną a ceną wykupu (obligacje zerokuponowe). W przypadku kupna od emitenta to on wyznacza cenę emisyjną (cenę sprzedaży pierwszemu właścicielowi), a liczba obligacji jest ograniczona. Stąd czasami nie wszyscy chętni są w stanie nabyć obligacje w ten sposób. Wtedy pozostaje jedynie możliwość kupna tych obligacji od kogoś kto kupił je od emitenta. Można to zrobić na giełdzie - za pośrednictwem domu maklerskiego.

Dlaczego warto kupować obligacje Skarbu Państwa notowane na Giełdzie?

Podstawowym powodem jest możliwość łatwego wycofania się z inwestycji w dowolnym momencie bez utraty oprocentowania i bez dodatkowych kosztów (za wyjątkiem prowizji około 0,2% od wartości transakcji). Kupujący obligacje na giełdzie, ma dodatkowo możliwość nabyć obligacje które nie są już w sprzedaży przez Skarb Państwa, oraz wybrać taki rodzaj obligacji, który przynieść może ( w danym okresie inwestycyjnym ) większe korzyści finansowe niż inwestycja w obligacje oferowane na rynku pierwotnym. Możliwość wprowadzenia obligacji do obrotu na giełdzie emitent zapisuje już w prospekcie emisyjnym. W związku z tym, w przypadku niektórych obligacji sprzedawanych przez państwo, można dokonać zakupu na rynku pierwotnym, a następnie zapisać je na rachunku inwestycyjnym domu maklerskiego w celu handlu nimi na giełdzie ( o zakładaniu rachunku inwestycyjnego szerzej w części III).

III. Chcąc dokonywać inwestycji w obligacje lub inne papiery wartościowe notowane na giełdzie musisz podjąć decyzję, poprzez który dom maklerski (DM) będziesz składał zlecenia giełdowe i otworzyć tam rachunek inwestycyjny.


a) W wyborze biura maklerskiego pomoże Ci zamieszczona obok lista Domów Maklerskich. Wybór powyższy pociąga za sobą konieczność otworzenia rachunku inwestycyjnego i podpisania stosownych umów. By móc składać zlecenia przez Internet konieczne jest podpisanie dodatkowej umowy na usługę Internetowego Systemu Obsługi Rachunków Inwestycyjnego*. W zależności od wybranego Domu Maklerskiego, podpisania powyższych umowów możesz dokonać bezpośrednio w Biurze Maklerskim lub wypełnić aplikację w Internecie, a następnie przesłać wszystkie podpisane dokumenty pocztą kurierską.

Po dopełnieniu opisanych wyżej formalności można już:
ZnaleĄć na podanej obok liście wybrany Dom Maklerski prowadzący obsługę przez Internet, zalogować się wg. podawanych wskazówek i złożyć zlecenie zakupu obligacji.

O tym jaką obligacje kupić w punkcie IV.

b) W przypadku kiedy jesteś już posiadaczem rachunku inwestycyjnego , pozostaje kwestia rejestracji i podpisania umowy usługi Internetowego Systemu Obsługi Rachunku Inwestycyjnego*. Podpisania powyższej umowy możesz dokonać bezpośrednio w Biurze Maklerskim lub wypełnić aplikację w Internecie, a następnie przesłać wszystkie podpisane dokumenty pocztą kurierską.

O tym jaką obligacje kupić w punkcie IV.

IV. Obligacje notowane na GPW można podzielić na kilka rodzajów.
Zobacz listę notowanych obligacji

W zależności od tego kto jest emitentem rozróżnia się:

1. Obligacje Skarbu Państwa,
2. Obligacje korporacyjne.
Wszystkie obligacje notowane są w systemie notowań ciągłych, zaś jednostką transakcyjną jest jedna obligacja.

1. Obligacje Skarbu Państwa

W zależności od terminów wykupu (czyli czasu upływającego od emisji do wykupu) i wartości nominalnej poszczególnych emisji znajdujących się w obrocie dzielą się na:

- obligacje 2-letnie, o wartości nominalnej 1000 zł,
- obligacje 3-letnie, o wartości nominalnej 100 zł,
- obligacje 5-letnie, o wartości nominalnej 1000 zł,
- obligacje 10-letnie, o wartości nominalnej 1000 zł.
W związku z powyższym, uogólniając (nie biorąc pod uwagę terminów wykupu) wartość rynkowa jednej obligacji 3-letniej oscyluje wokół 100 zł, zaś obligacji 2,5,10-letniej wokół
1000 zł.

Dla inwestora następnym ważnym kryterium podziału obligacji , w dużym stopniu decydującym o wyborze jest oprocentowanie, czyli sposób i wielkość naliczania odsetek oraz terminy ich wypłaty.
Według tego kryterium obligacje możemy podzielić na papiery z oprocentowaniem:

- zmiennym,
- stałym,
- obligacje zerokuponowe (sprzedawane z dyskontem).

Obligacje o zmiennym oprocentowaniu
Do tej grupy należą obligacje trzyletnie i dziesięcioletnie. Zmienność oprocentowania oznacza, że w poszczególnych okresach "życia obligacji", czyli tzw. okresach odsetkowych, oprocentowanie obligacji może ulegać zmianie w zależności od kształtowania się określonego wskaĄnika finansowego, np. inflacji.
WskaĄnikiem branym pod uwagę przy ustalaniu oprocentowania dla obligacji trzyletnich i dziesięcioletnich w poszczególnych okresach odsetkowych jest rentowność (dochodowość) bonów skarbowych.

3-latki
Dla obligacji trzyletnich odsetki wypłacane są kwartalnie i wyliczane w stosunku do średniej rentowności 13-tygodniowych bonów skarbowych. Obligacje te mają zbliżony poziom rentowności (np. średnia rentowność bonów x 1,05). Oznacza to, że co kwartał wysokość oprocentowania obligacji trzyletnich się zmienia, w zależności od cen uzyskanych na przetargach na 13-tygodniowe bony skarbowe.
Przykład - Obligacja TZ0202
Obligacja trzyletnia o zmiennym oprocentowaniu, o terminie wykupu 06-02-02 r. Oprocentowanie obligacji w bieżącym okresie odsetkowym czyli od 05-11-01 r. do 05-02-02 r. (tj. okres odsetkowy kwartalny)wynosi 13,93% w skali roku, zaś średnia rentowność 13-tygodniowych bonów skarbowych (b) 13,27%( zgodnie z listem emisyjnym obligacji TZ0202 -oprocentowanie =1,05 * b). Odsetki w wysokości 3,56 zł. od obligacji o wartości nominalnej 100 zł. wypłacone zostaną inwestorom w dniu 06-02-02 r. Przy kursie z dnia 19.11.01 r. równym 99,83 rentowność inwestycji w tą obligację wynosi 3,10%, co w skali roku daje 12,4%. Podczas gdy przeciętne oprocentowanie 3 miesięcznej lokaty bankowej wynosi w skali roku około 9%.

Obligacje o stałym oprocentowaniu
Oprocentowanie tych obligacji jest niezmienne przez cały czas trwania obligacji aż do wykupu. Z punktu widzenia posiadacza tych obligacji może to być zaletą lub wadą, w zależności od tego za jaką cenę je kupił i jaka jest inflacja w okresie życia obligacji. W przypadku przewidywania obniżenia inflacji, a następnie jej rzeczywistego spadku i spadku rynkowych stóp procentowych, nabycie obligacji o stałym oprocentowaniu może się okazać bardzo dobrą inwestycją. W takich sytuacjach uwidacznia się przewaga tego instrumentu nad typową lokatą bankową. Zwykle bowiem, gdy spada inflacja, obniżane są też stopy procentowe, a więc także oprocentowanie lokat bankowych. Posiadacz obligacji o stałym oprocentowaniu nie musi mieć takich obaw. Minusy inwestycji w obligacje o stałym oprocentowaniu są widoczne najbardziej wtedy, gdy poziom inflacji nie zmniejsza się lecz rośnie. Oprocentowanie obligacji o stałym oprocentowaniu notowanych na giełdzie, w zależności od serii i daty wykupu wynosi od 6 do 12 procent w skali rocznej.
Przykład - Obligacja OS0204
Obligacja pięcioletnia o stałym oprocentowaniu, o terminie wykupu 12-02-2004 r. Oprocentowanie obligacji w czwartym okresie odsetkowym czyli od 12-02-01 r. do 12-02-02 r. (są roczne okresy odsetkowe) wynosi wg. rocznej stopy 10%, Odsetki w wysokości 100,00 zł. od obligacji o wartości nominalnej 1000 zł. wypłacone zostaną inwestorom w dniu 12-02-02 r. Przy kursie z dnia 19.11.01 r. równym 98,70% nasza inwestycja przyniesie nam do dnia wypłaty odsetek zysk w wysokości 3,36% co oznacza, że roczna rentowność inwestycji w tą obligację wynosi 14,2%. Podczas gdy przeciętne oprocentowanie 3 miesięcznej lokaty bankowej wynosi w skali roku około 10%.

Obligacje zerokuponowe
W przypadku tych obligacji, żadne odsetki nie przysługują ich posiadaczowi przed okresem wykupu. Po upływie tego terminu posiadacz obligacji otrzymuje kwotę równą ich wartości nominalnej. Oprocentowanie tych obligacji wynika ze sposobu ich sprzedaży - z dyskontem, czyli po cenie niższej od wartości nominalnej. Jest to zatem ten sam sposób oprocentowania, co w przypadku bonów skarbowych. Niewątpliwą zaletą tych papierów jest fakt, że oprocentowanie to nabywca dostaje niejako z góry, (płacąc mniejszą cenę za nominał) bo już w momencie zakupu obligacji.
Przykład - Obligacja OK0402
Obligacja dwuletnia - zerokuponowa, o terminie wykupu 21-04-2002 r. W przypadku tych obligacji nie naliczane jest oprocentowanie. Inwestor w dniu wykupu uzyska cenę nominału równą 1000 zł. Przy kursie z dnia 19.11.01 r. równym 94,7% zysk z tej inwestycji wynosi 5,6%, a roczna rentowność inwestycji w tą obligację wynosi 13,26%.

2. Obligacje korporacyjne

Obligacje korporacyjne emitowane są przez podmioty gospodarcze posiadające osobowość prawną na podstawie Ustawy o Obligacjach. Obecnie na GPW notowane są obligacje spółki giełdowej Comarch oraz banku zagranicznego. Podobnie jak w przypadku obligacji skarbowych notowanych na Giełdzie, nabywcy obligacji otrzymują prawo do dwóch rodzajów świadczeń pieniężnych: z tytułu odsetek i z tytułu wykupu. Zasady obrotu obligacjami korporacyjnymi są identyczne jak dla obligacji Skarbu Państwa .

V. Kupującego interesuje również ile zapłaci za wybrane obligacje.

Kurs zamknięcia, który widzimy w tabeli kursowej, to cena rynkowa obligacji. Jest ona kształtowana na codziennych sesjach giełdowych jako wypadkowa popytu i podaży. Określana jest w procentach wartości nominalnej. Jednak nie jest to ta cena, którą faktycznie płaci kupujący i otrzymuje sprzedający obligacje, ponieważ nie uwzględnia należnych w danym dniu odsetek. Aby wiedzieć, ile faktycznie trzeba zapłacić za daną obligację, trzeba do jej giełdowego kursu dodać odsetki skumulowane podawane na stronach GPW obok kursu.(tabele odsetkowe dostępne są w biurach maklerskich). Po wykonaniu tego działania otrzymamy cenę rozliczeniową. Oprocentowanie to nabywca dostaje niejako z góry, bo już w momencie zakupu obligacji.

cena rozliczeniowa = odsetki skumulowane + (wartość nominalna obligacji * kurs zamknięcia)

Przykład
W dniu 16-11-01 r. inwestor Kowalski kupił 1 obligację TZ0503 po kursie 103,00. W tabeli kursowej Kowalski zobaczył kurs w procentach wartości nominalnej. By móc dowiedzieć się ile faktycznie kosztowała go ta obligacja, musi przemnożyć kurs 103,0% przez wartość nominalną obligacji TZ0503 (100 zł.), a następnie dodać wartość skumulowanych odsetek za dany dzień (0,57 zł.). Odsetki te należą się sprzedającemu obligacje za okres jej posiadania.
Cena rozliczeniowa wynosi = 0,57 zł +(100 zł.*103%)=103,57 zł.
Zatem kupujący obligację zapłacił 103,57 zł plus prowizję maklerską (wysokości prowizji w Tabeli opłat i prowizji maklerskich - link do stron internetowych Parkietu ). Sprzedający obligację uzyskał 103,57 zł. minus prowizję maklerską.

(źródło: Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie)