Czym jest alergia?
Alergia jest to nadreaktywność organizmu, który w zetknięciu z czynnikami na pozór neutralnymi np. pyłkiem drzew, czy jakimś pokarmem, aktywizuje układ immunologiczny do walki. Pobudza wówczas do aktywności mastocyty, eozynofile, czy limfocyty. Wydzielana jest też wówczas immunoglobulina IgE i pojawiają się pierwsze objawy alergii typu katar, czy kaszel. W zależności od tego, jakimi drogami manifestują się objawy alergii, możemy wyróżnić: alergię dróg oddechowych, alergię układu pokarmowego oraz alergię skórną.
Alergie dróg oddechowych
Alergia wziewna jest tą reakcją organizmu, który uwidacznia się po kontakcie z alergenami unoszącymi się w powietrzu np. roztoczami kurzu. Po tym, jak alergen wniknie do dróg oddechowych, ciało zaczyna wytwarzać mediatory stanu zapalnego (najbardziej znany z nich to histamina). Następuje wtedy również produkcja przeciwciał klasy IgE. Alergenami, które najczęściej wywołują alergię dróg oddechowych są: roztocza kurzu domowego, zarodniki pleśni, pyłki roślin, alergeny zwierząt. Z kolei najbardziej charakterystycznym objawem alergii wziewnej są: zapalenie spojówek, kaszel oraz katar alergiczny.
Objawy alergii dróg oddechowych u dzieci
Katar alergiczny u dziecka
Katar alergiczny u dziecka jest to stan zapalny, który toczy się w obrębie błon śluzowych nosa oraz jego warstwy podśluzowej. Wywołany jest przez czynnik alergiczny. Reakcja na alergizującą cząsteczkę rozpoczyna się w momencie, gdy alergen połączy się immunoglobuliną E znajdującą się na powierzchni komórki tucznej błony śluzowej nosa. Mastocyty (komórki tuczne) wydzielają wówczas histaminę, a już po 15-30 minutach od zetknięcia się z alergizującym czynnikiem, pojawia się kichanie, wyciek wodnistej wydzieliny z nosa, jak również swędzenie w nosie. W tym miejscu, gdzie doszło do reakcji alergicznej, po jakimś czasie tworzy się stan zapalny.
Zapalenie spojówek
Alergiczne zapalenie spojówek to stan zapalny oczu, któremu towarzyszy przekrwienie, swędzenie, jak również wydzielanie śluzowatej wydzieliny. Przy tego typu dolegliwości oczy mogą być obrzęknięte oraz pogorszona może być jakość widzenia. Zazwyczaj pojawia się też dość mocne łzawienie oczu.
Kaszel alergiczny
Kaszel jest to taki odruch organizmu, w którym organizm próbuje wyrzucić z siebie niekorzystne substancje, czy drobnoustroje. W przypadku alergii, alergeny, które trafiają do dróg oddechowych, powodują nadmierne wydzielanie śluzu. Organizm próbuje więc wyrzucić ten śluz poprzez odruch kaszlu. Kaszel alergiczny można odróżnić od infekcyjnego, gdyż nie towarzyszą mu żadne charakterystyczne dla np. przeziębienia, czy grypy, objawy typu: gorączka, osłabienie, łamanie w kościach. Kaszel ten pojawia się zwykle bezpośrednio po ekspozycji na alergen. Występuje zazwyczaj łącznie z alergicznym zapaleniem spojówek oraz z katarem.
Alergia pokarmowa
Niezwykle często spotykana alergia u dziecka to alergia pokarmowa. Jest ona definiowana jako nadwrażliwość na spożywany pokarm, który powoduje nieprawidłową reakcję układ immunologicznego. Za główną przyczynę jej wystąpienia uznaje się zaburzenia mikroflory jelit. W błonie śluzowej jelita, tak jak w całej śluzówce przewodu pokarmowego, znajduje się cały aparat immunologiczny, który służyć ma obronie przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. Do komórek układu immunologicznego, które biorą udział w obronie organizmu, należą m.in. limfocyty, makrofagi, eozynofile, komórki Langerhansa, komórki tuczne, komórki plazmatyczne oraz leukocyty. Razem z mikrobiotą jelit tworzą one system odpornościowy GALT (Gut-Associated-Lymphoid Tissue). Jego zadaniem jest m.in. uniemożliwienie bakteriom, pasożytom, czy alergenom przenikanie przez błony śluzowe, w tym przez śluzówkę jelita, do wnętrza organizmu. Kolejnymi istotnymi czynnikami wpływającym na rozwój alergii pokarmowej są: pleśnie, grzyby oraz pasożyty bytujące w układzie pokarmowym człowieka. Te ostatnie same w sobie są już alergenami, a dodatkowo w sposób mechaniczny niszczą śluzówkę jelita i powodują stan zapalny. Alergia u dzieci typu pokarmowego może wynikać również z zakażenia Helicobacter pyroli, niedostatecznej ilości wydzielanego kwasu żołądkowego, jak również niedokładnego przeżuwania pokarmu, które skutkuje przedostawaniem się zbyt dużych cząstek jedzenia do dalszych części przewodu pokarmowego i np. nieprawidłowym rozkładaniem skrobi, czy nie wchłanianiem witaminy B12. Najczęściej uczulającymi pokarmami są białka mleka krowiego, jajka, owoce cytrusowe.
Alergia pokarmowa – objawy
Do najczęstszych objawów ze strony układu pokarmowego zalicza się wymioty, w przypadku niemowląt – ulewanie, zaparcia, biegunkę, kolkę jelitową. Alergia pokarmowa u dzieci może też manifestować się poprzez objawy skórne takie jak: wysypka alergiczna, rumień, suchość i szorstkość skóry. Może też dawać symptomy od strony układu oddechowego w postaci zapalenia spojówek, kataru alergicznego, chrypki, kaszlu, a jeśli reakcja alergiczna jest bardzo nasilona - może dojść również do świstów krtaniowych oraz skurczu oskrzeli. Z kolei objawami o charakterze ogólnoustrojowym może być uczucie rozdrażnienia, problemy ze snem, czy anemia. U dzieci bardzo często obserwuje się też nadpobudliwość ruchową.
Alergia skórna
Alergia skórna to taki rodzaj alergii, który objawia się na skórze np. w postaci krostek, pęcherzy, którym towarzyszy świąd i nadmierna suchość skóry. Do alergicznych chorób skóry zalicza się przede wszystkim: atopowe zapalenie skóry, pokrzywkę, obrzęk naczynioruchowy, jak również wyprysk kontaktowy.
Atopowe zapalenie skóry
Alergia u dzieci najczęściej przyjmuje postać atopowego zapalenia skóry (AZS). AZS jest chorobą o podłożu genetycznym. Zakłada się, że czynniki dziedziczne mają decydującą rolę w pojawieniu się tego typu alergii. Na przykład mutacja w genie kodującym filagrynę wpływa na osłabienie bariery skórnej. Jeśli jest ona zbyt słaba, tak jak w przypadku osób z AZS, łatwiej o jej uszkodzenie przez wpływ czynników zewnętrznych takich jak: mróz, słońce, czy też np. detergenty. Przepuszczalna bariera ochronna to także czynnik sprzyjający przesuszeniu skóry. Do powstania atopowego zapalenia skóry przyczyniają się również gronkowce S. aureus, które produkują enterotoksyny nasilające reakcje zapalne. Dodatkowo produkują one dużą ilość enzymów proteolicznych, które ułatwiają bakteriom penetrację naskórka. Bardzo dużą rolę w AZS mają też zaburzenia układu immunologicznego, a dokładnie nadmierna reaktywność mastocytów, niekontrolowana produkcja mediatorów zapalnych, jak również przewaga działań limfocytów Th2 nad limfocytami Th1. Atopowe zapalenie skóry może objawić się już w wieku niemowlęcym. Manifestuje się wówczas grudkami oraz pęcherzykami o podłożu rumieniowym, które pojawiają się np. na policzkach, pośladkach, twarzy. Z kolei u starszych dzieci widoczne są grudki, nadżerki, przeczosy oraz nadmiernie zgrubiona, przesuszona i poszarzała w pewnych obszarach skóra. Nieodłącznym objawem AZS jest też uporczywy świąd.
Pokrzywka
Wykwit pokrzywkowy wziął swoją nazwę z podobieństwa do reakcji skórnej, jaka pojawia się u zdrowego człowieka po oparzeniu pokrzywą. Epizodyczne pokrzywki zdarzają się nawet u 20% populacji. Z kolei te przewlekłe, trwające powyżej 6 tygodni, manifestują się u 25% osób zgłaszających się do lekarza z tym problemem. Wykwity pokrzywkowe przemijające wiążą się przede wszystkim z degranulacją komórek tucznych (czyli nagłym uwolnieniem przez nie na zewnątrz ziarnistości). Z kolei te przewlekłe są efektem działania mediatorów odpowiedzialnych za nacieki okołonaczyniowe pojawiające się w zajętych obszarach skóry. Zmiany pokrzywkowe przyjmują najczęściej postać bąbli, które mają podłoże rumieniowe i unoszą się ponad poziom skóry. Przy tym są bardzo swędzące. Jeśli mają charakter przelotny, utrzymują się na naskórku do 48 godzin. Przyczyny pokrzywki mogą być najróżniejsze. Mogą wynikać ze spożycia alergizującego pokarmu, być wynikiem działania grzybów lub pasożytów. Pokrzywka może też pojawiać się na skutek ucisku, zimna, ciepła lub zbyt dużego promieniowania słonecznego.
Obrzęk naczynioruchowy
Alergia skórna u dzieci objawia się czasami jako obrzęk naczynioruchowy, któremu towarzyszy (choć niekoniecznie) pokrzywka oraz świąd. Obrzęk może pojawić się w każdym miejscu na ciele, jednak najczęściej występuje on na twarzy, powiekach, wargach oraz na narządach płciowych. Czasem może też zamanifestować się w obrębie krtani oraz języka. Jeśli do tego dojdzie, konieczna jest niezwykle szybka interwencja, gdyż brak reakcji grozi śmiercią alergika. W takiej sytuacji najlepiej podać takiej osobie adrenalinę, potem kortykosteroidy, jak również środki przeciwhistaminowe. Niezbędny jest też jak najszybszy transport do szpitala. Przyczyny obrzęku naczynioruchowego są podobne do tych, które powodują pokrzywkę, jednak u 40% osób, które go doświadczają, trudno namierzyć główny czynnik. Z tego też powodu nazywany jest on obrzękiem idiopatycznym, czyli o nieznanej przyczynie.
Więcej na temat objawów alergii można dowiedzieć się na stronie: https://www.alergia-allegra.pl/alergia_u_dzieci.html
Jak zapobiegać alergii?
Alergia u dziecka to wadliwe funkcjonowanie organizmu, któremu można jednak przeciwdziałać m.in. dzięki ograniczeniu negatywnego wpływu czynników zewnętrznych, które wywołują lub potęgują zjawisko alergii. Do czynników środowiskowych, które powodować mogą alergię, należą m.in. dym tytoniowy, smog, jedzenie z dużą ilością sztucznych dodatków lub z dużą zawartością histaminy, pasożyty. Jeśli ograniczy się kontakt dziecka z dymem z papierosów; zastosuje oczyszczacze powietrza, które przefiltrują powietrze w domu ze smogu i kurzu; postawi się na zdrową, ekologiczną żywność, ograniczy się spożycie cukru; jak również wyeliminuje się obecne w przewodzie pokarmowym pasożyty - postawi się pierwszy krok do ograniczenia rozwoju alergii. Jeśli zaś matka już w ciąży zadba o dostarczanie sobie właściwej ilości probiotyków, jeżeli urodzi dziecko naturalnymi siłami i będzie karmiła je piersią a do tego od najmłodszych lat podawać mu będzie probiotyki, wówczas zadba o właściwe funkcjonowanie flory bakteryjnej potomka. A to z kolei przełoży się na silny układ odpornościowy i zmniejszenie ryzyka zachorowania na alergię.
Jak leczyć alergię?
W zależności od tego, z jakim typem alergii mamy do czynienia, leczymy ją w trochę inny sposób. W likwidacji stanów zapalnych związanych z alergią stosuje się np. kromoligan sodu. Bardzo dobrze sprawdza się on w profilaktyce atopowego zapalenia skóry. Stabilizuje on komórkę tuczną, mastocyty oraz bazofile, co powoduje, że nie wytwarzają one mediatorów zapalnych. Z kolei inne z leków przeciwzapalnych, należące do grupy leków blokujących receptory leukotrienowe, dają dobre rezultaty w przypadku wystąpienia pokrzywki albo obrzęku Quinckego. W przypadku chorób alergicznych skóry sprawdzają się również niesteroidowe leki przeciwzapalne do użytku zewnętrznego, które obniżają aktywację limfocytów T. Najbardziej ogólnie działają w alergii kortykosteroidy, które można podawać w formie doustnej, domięśniowej lub dożylnej. Mają one wpływ na cały organizm, dlatego zawsze trzeba podawać je rozważnie i w miarę krótko, gdyż mimo wielu pozytywów związanych z redukcją nadreaktywności oskrzeli czy nosa, posiadają również szereg skutków negatywnych. W leczeniu alergii stosuje się również leki o działaniu stabilizującym komórki układu immunologicznego a należą do nich m.in. bardzo powszechnie stosowane leki przeciwhistaminowe. Ich działanie opiera się przede wszystkim o blokowanie w komórce receptorów histaminy, która w głównej mierze odpowiada za pojawianie się symptomów alergicznych. Alergia u dzieci leczona jest również za pomocą leków rozszerzających oskrzela np. sympatykomimetyków.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
Źródła:
- M. Lazarovich, Przewlekła pokrzywka i obrzęk naczynioruchowy – diagnostyka i leczenie, "Alergia Astma Immunologia" 1998, nr 3, s. 135-141, https://docplayer.pl/20094666-Przewlek3a-pokrzywka-i-obrzek-naczynioruchowy-diagnostyka-i-leczenie.html
- K. Marek, Alergia pokarmowa u dzieci, "Forum Medycyny Rodzinnej" 2013, vol. 7, nr 6, s. 349-354, https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/37065
- https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/014/614/original/21-35.pdf?1481111336
- K. Popińska, A. Stolarczyk, J. Socha, Alergia pokarmowa u dzieci- profilaktyka i leczenie, "Przewodnik lekarski" 2002, vol. 5, nr 7, s. 78-82, https://www.termedia.pl/Alergia-pokarmowa-u-dzieci-profilaktyka-i-leczenie,8,876,0,0.html
- E. Dadas-Stasiak, B. Kalicki, A. Jung, Najczęściej występujące przyczyny i rodzaje alergii u dzieci w świetle aktualnej epidemiologii, "Pediatria i Medycyna Rodzinna" 2010, nr 6 (2), s. 92-99, https://psjd.icm.edu.pl/psjd/element/bwmeta1.element.psjd-5dbf13c1-02bf-46dc-a9ba-d2b1c84aa39d
- D. Myłek, Oswoić alergie, Warszawa 2018, s. 159-160, 239-240, 244, 333-335, 348
- I. Kaczmarczyk-Sedlak, A. Ciołkowski, Zioła w medycynie. Choroby układu oddechowego, Warszawa 2017, s. 16
- Rola probiotyków w chorobach alergicznych, praca zbiorowa, "Pediatria współczesna. Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka" 2011, 13, 3, s. 180-182, https://www.researchgate.net/profile/Anna_Bartnicka/publication/274255963_Rola_probiotykow_w_chorobach_alergicznych_The_role_of_probiotics_in_allergic_disease/links/551a5f9c0cf26cbb81a2ca50/Rola-probiotykow-w-chorobach-alergicznych-The-role-of-probiotics-in-allergic-disease.pdf
Alergia u dzieci - rodzaje, objawy, sposoby leczenia - dodano: 2018-10-29